Anadolu Antik Kentleri Listesi – Tarihi Sırasına Göre Antik Şehirler

Tesadüfen keşfedildiği zamandan itibaren dünyanın en eski yapısı veya alanı olan Göbeklitepe, günümüzden 14000 yıl önce yapılmış olup M.Ö. 12000’li yıllara uzanan tarihi ile tüm dünya tarafından bilinmektedir. Son yıllarda bulunan Karahantepe’nin ise Göbeklitepe’den daha eski olduğu düşünülmektedir. Ancak yapılan araştırmalar Karahantepe’nin M.Ö. 9600’lü yıllarda ilk yerleşim gördüğü kanıtlanmıştır. Göbeklitepe, dünyadaki en eski anıt mimarisi olması ile de ayrı bir öneme sahiptir.

Roma imparatorlarının yazlık bölgesi olarak anılan Pisidia bölgesi kentlerinden olan Sagalassos antik kenti, özellikle Antoninler çeşmesi ile bilinmektedir. Bölgedeki ilkel yaşam ilk olarak M.Ö. 12000 yıllarına kadar gitse de ilk yerleşim M.Ö. 8000 yıllarında başlamıştır. Ancak antik kentin bir önemli özelliği daha vardır: yazının içeriğinde görüleceği üzere antik kentte bulunan iskeletlere DNA testi yapılmıştır. Çıkan sonuç ise şaşırtıcıdır. Günümüzde bölgede yaşayanların büyük kısmının bu DNA araştırmaları neticesinde antik kent sakinleri ile bağlantılı olduğu ortaya çıkmıştır.

Günümüzde Ilısu Baraj suyu altında kalan ve barındırdığı mimari eserlerin taşındığı bir antik bölge/yerleşke olan Hasankeyf’in tarihi M.Ö. 10000 yıllarına kadar gitmektedir. Artık gezilemeyecek bir antik kent olan Hasankeyf içinde bulunan ve baraj suları altında kalmasın diye taşınan bu eserler Hasankeyf Arkeopark içinde görülebilir.

Kapıdağ Yarımadası içinde bulunan Kyzikos antik kenti, özellikle Roma’da bulunan Kolezyum ile boy ölçüşebilecek amfi-tiyatrosu ile bilinmektedir. Ancak buradaki tiyatro ile ilgili ne yazık ki bir çalışma yapılmamıştır. Ayrıca Erdek yolu üzerinde, antik kent sınırları içinde yer alan Hadrian tapınağının da kalıntıları görülmeye değerdir. Hadrian tapınağı kendi döneminin en büyüklerinden biridir. Kyzikos antik kenti bölgesinde ilk yerleşimin M.Ö. 6000-M.Ö.5000 yılları arasına kadar gitmektedir.

Normalde höyükler yerleşim alanı olarak görülmese de Arslantepe Höyüğü buna dâhil değildir. Anadolu antik kentleri arasında önemli bir yere sahip olan Malatya Arslantepe höyüğü 11 dönemden oluşmakta ve en eski yerleşim dönemi M.Ö. 4300-3900 yılları arasına kadar gitmektedir.

Arslantepe Höyüğü gibi Alacahöyük de Anadolu antik kentleri listesi içinde önemli bir konumda bulunmaktadır. Ulu önder Atatürk’ün de çok önem verdiği ve kazılarını takip ettiği Alacahöyük de diğer birçok höyük gibi katmanlardan meydana gelmektedir. En eski katmanı ise M.Ö. 4000-3000 yılları arasında yer almaktadır.

Elazığ kenti içinde bulunan Harput antik kenti günümüzde Harput kalesi ve üzümleri ile bilinmektedir. Antik kentin tarihi M.Ö. 2000’li yıllara kadar gitmektedir. Antik kent Hurriler’in Mitanni Devleti tarafından kurulmuştur.

Konik kubbeli evleri ile UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi içinde yer alan Harran, günümüzde de evleri ile bilinmektedir. Moğolların da yakıp yıktığı kentlerden biri olan Harran’ın kuruluşu M.Ö. 2000’li yıllara kadar gitmektedir. Kültepe çivi yazıtlarında ismi geçen kentin tarihi evlerinin sayısı günümüzde ne yazık ki çok azalmıştır.

Şanlıurfa ile Gaziantep arasında yer alan eski Halfeti ile Rumkale’nin ilk yerleşimi tam olarak bilinmese de Asurluların ticaret yapmak için M.Ö. 2000’li yıllarda Rumkale’de konaklamışlardır. Eski Halfeti, günümüzde Birecik Barajı suları altında kalmış olup su altındaki camisi ile tanınmaktadır.

Anadolu antik kentleri listesi içinde yer alan Priene antik kentinin ilk kuruluşu aslında günümüzdeki Priene’den birkaç km daha uzaktadır. Bunu sebebi ilk antik kentin bulunduğu havzanın yükselerek tehlikeli bir duruma gelmesidir. Kuruluş tarihi karışık olmakla birlikte dönemin tarihçileri antik kentinin kuruluşu için M.Ö. 1200-1000 yıllarını işaret etmektedir.

Tarihi boyunca birçok savaşa girmiş, yok edilmiş ve tekrar kurulmuş olan Xanthos kentinin tarihi M.Ö. 800’lü yıllara kadar gitmektedir. Kazılar sırasında bulunan yazıtı Azra ERHAT çevirmiş olup, yazıtta kentte yaşayanların bu savaşlar hakkındaki genel görüşleri bulunmaktadır.

Tanrı Zeus’un tanrıça Leto’ya aşık olduğu kent olarak bilinen Letoon antik kentinin ilk yerleşimi M.Ö.700’lü yıllara dayanmaktadır. Letoon antik kenti aynı zamanda imparator Sezar’ı bıçaklayan Brutus’un yerle bir ettiği antik kentlerden biri olarak bilinmektedir.

Tanrıça Afrodit’e adanan antik kentin birçok anlamda Anadolu antik kentleri arasında önemli bir yere sahiptir. M.Ö. 5.yy’da kurulan antik kenti, dünya çapında bilinen rahmetli ünlü fotoğrafçımız Ara Güler tesadüfen keşfetmiştir. Ayrıca Afrodisias antik kenti, UNESCO Dünya Mirası Listesi içinde 2017 yılında girmiştir.

Pergamon antik kenti Anadolu antik kentleri tarihi listesi içinde ilk olarak M.Ö. 4.yy başlarında görülmektedir. Antik kent 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine 999. Alan olarak girmiştir.

Özellikle gece fotoğrafçılarının veya gökyüzü fotoğrafçılarının tercih ettiği antik kentin tarihi M.Ö.334 yılına kadar gitmektedir. Makedonyalılar tarafından kurulan Blaundus antik kenti içinde günümüzde de görülen ilginç yapılar aslında dönemin kurum binalarıdır.