Marmara bölgesi gezilecek yerleri, antik kentleri, müzeleri ve önemli tarihi yerleri kuşkusuz diğer bölgelerimize nazaran çok daha fazladır. Türkiye’nin kuzeybatısında olan Marmara bölgesinin bu özelliği kadim şehir İstanbul’un bölgede olmasıdır. Özellikle İstanbul’da bulunan müzeler, kapsam ve tarihi dönemlere ışık tutan eserlere daha fazla sahip olduğu için, Marmara bölgesinde bulunan müzeler arasında önemli bir çıkışa sahiptir diyebiliriz. Marmara bölgesinin önemi ayrıca Avrupa’ya açılan kapı olması ve tarihte İstanbul kuşatmalarında Kapıdağ Yarımadasının kullanılması sebebiyle bir kat daha artmaktadır.1941 yılında toplanan I. Coğrafya Kongresi, aldığı kararla Türkiye’yi yedi bölgeye ayırmıştır. Marmara bölgesinin adı nereden geliyor derseniz, bu kongrede alınan kararla denizlere kıyısı olan bölgeler o denizlerin isimlerini almıştır. Türkiye’nin bir iç denizi olan Marmara Denizi ismi ise Marmara adası isminden gelmektedir. Tarihte mermer ocakları ile ünlenmiş olan Marmara adasının Yunancadaki karşılığı Marmaros’dur.
Bunun yanında Marmara bölgesi hem Avrupa kıtası hem de Asya kıtasında toprakları olması sebebiyle de özel bir konumdadır. Tarihte birçok sefer görmüş Çanakkale boğazı ve İstanbul boğazı ile Marmara bölgesi dünyada tektir. Marmara bölgesinin şehirleri Avrupa kıtasında Edirne, Tekirdağ, Kırklareli; Asya kıtasında Kocaeli, Sakarya, Bilecik, Bursa, Yalova, Balıkesir’dir. Her iki kıtada birden ise hem İstanbul, hem de Çanakkale’nin toprakları mevcuttur. Toplamda on bir şehre sahip olan Marmara bölgesi içinde gezilecek yerler olan antik şehirler ve tarihi kentler farklı zaman aralıklarında kurulmuş ve yok olmuş olsa da bölgedeki en eski yerleşim M.Ö. 6500 yıllarına kadar giden İstanbul’dur. Marmara bölgesi tarihi şehirlerinde ve çevresinde yapılan kazılarda bulunan eserler ise bugün başta İstanbul’da bulunan müzeler olmak üzere, bölgenin diğer müzelerinde sergilenmektedir.
Marmara bölgesi gezilecek yerleri şehir şehir ayırmamızın nedeni, her kentin kimliğinde bu önemli tarihsel yerleri ve müzeleri belirtmektedir. Böylece bir Marmara bölgesi gezisi planlamadan önce ‘hangi şehirde hangi tarihi yerler ve müzeler var’, ‘hangi şehirde gezilecek yerler var’ gibi soruların cevapları da daha kolay bir şekilde bulunacaktır.
Günümüzden 8500 yıl öncesine kadar bir tarihe sahip olan İstanbul, tarihçesinde imparatorluklar geçirmiş ve fethedilmesi ile Orta Çağ’ı kapatıp Yeni Çağ’ı başlatmış olan dünya üzerindeki tek şehirdir. İstanbul’da bulunan tarihi eserler ve mimari yapılar, şehrin efsaneleri kadar çoktur. İstanbul, sadece bulunduğu bölgenin değil, Türkiye’nin herhangi bir şehrindeki müzelerden daha fazla müzeye sahiptir. Her geçen gün nüfusu gittikçe artan İstanbul, aynı zamanda tarihi doğal güzelliklere de sahiptir. Örneğin Türkiye’nin en eski mağara sistemi olan Yarımburgaz Mağaraları, İstanbul’dadır.
İstanbul, Marmara bölgesi gezilecek yerlerin başında geldiği ve müzeleri, tarihi yerleri ve yapıları yoğun olduğu için tüm bu konudaki bilgileri İstanbul Gezilecek Yerleri sayfasında takip edebilirsiniz. İstanbul bilgilerinin verildiği sayfada Ayasofya Müzesi bilgilerinden, İstanbul Arkeoloji Müzeleri fotoğraflarına, Harbiye Askeri Müzesi tarihçesi ve bilgilerinden, İstanbul Demiryolu Müzesi’ne kadar tüm bilgileri bulabilirsiniz.
Çanakkale kenti, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna giden yolda çok önemlidir. Gelibolu Deniz Savaşları ile Kara Savaşları’nın yapıldığı yer olan Gelibolu, Çanakkale Boğazı’ndadır. Ayrıca Fransızların ‘bizler Truva’dan geldik’ dediği Truva antik kenti de Çanakkale sınırları içerisindedir. Truva katmanlarından çıkartılan eserler ise 2018 yılında açılan Troya Müzesi’nde sergilenmektedir. Çanakkale’de bulunan müzeler; Troya Müzesi haricinde Çanakkale Kent Müzesi, Çanakkale Deniz Müzesi, Piri Reis Müzesi’dir.
Çanakkale ayrıca kaleleriyle de ünlüdür. Seddülbahir Kalesi ve Kilitbahir Kalesi görülmeye değer tarihi değeri olan yerlerdir. I. Dünya Savaşı’nın en kanlı cephelerinden biri olması sebebiyle kentte sahil kısmında tarihi savaş tabyaları da ilgi çekmektedir. Bunların yanında Çanakkale sınırları içerisinde otuzdan fazla antik kent bulunmaktadır. Bu antik kentlerin haritasına aşağıdaki kaynakça bölümünden erişilebilir.
Günümüzden 6000 yıl öncesine dayanan ilk antik yerleşimi ile Tarih Öncesi (Prehistorya) dönemden beri var olan tarihi kent, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun kurulduğu Söğüt dâhil olmak üzere üçüncü başkenti olmuştur. Mimar Sinan’ın ustalık eseri Selimiye Cami başta olmak kentte gezilecek birçok tarihi yer ve müze bulunmaktadır.
Edirne Müzesi (Edirne Arkeoloji ve Etnografya Müzesi), Balkan Savaşı Müzesi, Edirne Türk İslam Eserleri Müzesi kentin önemli müzeleridir. Adalet Kasrı Kulesi, Rüstempaşa Kervansarayı, Edirne Sarayı, II. Beyazıd Külliyesi, Karaağaç İstasyon binası, dünyanın en uzun taş köprüsü olan Meriç Köprüsü Edirne tarihi şehrinde gezilecek tarihi mimari yapılardır. Edirne’de bir kültür gezisi yapmak isterseniz bunu Geleneksel Kırkpınar Yağlı Güreşleri zamanına denk getirmeniz önerilmektedir. Edirne antik kentleri ise Ainos antik kenti, Sinanköy antik yerleşim alanı ve Hadrianapolis antik şehri ve surları bilinen antik yerleşim yerleridir.
Kırklareli sınırları içerisinde antik yerleşimlerde yaşantı günümüzde de devam etmektedir. Lüleburgaz Arcadiopolis antik kenti üzerine, Vize de Byze antik kenti üzerine kurulmuştur. Kırklareli’nde bir diğer antik yerleşim yeri de Aşağı Pınar Höyüğü’dür. Kırklareli içinde arkeolojik eserlerin ve etnografik öğelerin sergilendiği Kırklareli Müzesi ve Atatürk Evi Müzesi bulunmaktadır. Ayrıca Türkiye’nin önemli mağaralarından olan Dupnisa Mağarası da Kırklareli sınırları içindedir.
Tekirdağ antik şehirler bakımında oldukça verimli bir Trakya bölgesi şehridir. Günümüzdeki yerleşimlerinin bir kısmı bu antik kentler üzerinde kurulmuştur. Heraion Teikhos antik kenti, Perinthos antik kenti (Marmara Ereğlisi), Banados antik kenti, Ganos antik kenti (Gaziköy), Toronte, Apri, Thzolus Tribiton antik kentleri Tekirdağ sınırları içindedir. Ayrıca Malkara, Magalohora antik kenti üzerine kurulmuştur. Tekirdağ Müzeleri ise başta Tekirdağ Arkeoloji Müzesi olmak üzere Rakoczi Müzesi ve Namık Kemal Evi Müzesi’dir.
Bursa kenti de tarihi bir şehir olduğu kadar antik kentleri ile de adından bahsettirmektedir. Adraneia antik kenti (Hadriani), Apollonia antik kenti (Gölyazı), Basilinopolis antik şehri, Kios (Prousias ad Mare), Miletopolis, Myrleia antik kentleri ve Nikaia antik kenti ve Filader antik kenti Bursa’da bulunmaktadır. Bursa Osmanlı Devleti’nin de ilk başkenti olduğu için önemli kentlerimizdendir. Kentin içinde geleneksel Türk ve Osmanlı mimarisini görebilmek mümkündür.
Bursa aynı zamanda bir müzeler kenti de diyebiliriz. Bursa müzeleri birbirinden farklı ve ilginçtir. Bursa Kent Müzesi, Karagöz Müzesi, Bursa Enerji Müzesi, Bursa Göç Tarihi Müzesi, Bursa Vakıf Kültürü Müzesi, Bursa Arkeoloji Müzesi, Bıçak Müzesi, Sağlık Tarihi Müzesi, Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi sadece Bursa’da değil tüm Marmara bölgesi gezilecek yerleri antik kentleri arasında ayrı ayrı öneme sahiptir.
Bursa doğal güzellikleri ile de ön plana çıkmaktadır. Özellikle Ayvaini mağarası ve Gölyazı, bursa doğal güzellikleri içerisinde başı çekmektedir.
Balıkesir de Marmara bölgesi önemli şehirlerindendir. Özellikle Balıkesir Kuvayi Milliye Müzesi, Ulusal Fotoğraf Müzesi ve Bandırma’da olan Bandırma Arkeoloji Müzesi görülmeye değer müzelerdendir. Özellikle Tahtakuşlar Müzesi, Kaz Dağlarının eteklerinde olmakla birlikte, Türkiye’nin en ilginç müzelerindendir.
Bunun yanında Manyas Kuş Cenneti de Balıkesir sınırları içinde olmakla birlikte bir doğal güzelliği daha barındırmaktadır. O da Kapıdağ Yarımadası’dır.
Kaz Dağları Milli Parkı’na sahip olan Balıkesir’de doğal güzellikler Değirmendere Tabiat Parkı, Suçıktı Mesire Alanı, Darıdere Tabiat Parkı’nda görülebilir. Daskyleion antik kenti, Antandros antik kenti, Kyzikos antik kenti, Adramytteion antik kenti, Prokonnessos antik kenti Balıkesir’deki başlıca antik yerleşim alanlarıdır. Bu antik şehirlerle birlikte Thebe antik kenti, Keraseion antik kenti, Plakia antik kenti de de yine bu ilimizin sınırları içindedir.
Yalova kenti içerisinde iki adet antik kent bulunmaktadır; Helenapolis antik kenti, Pylai antik kenti. Yalova ufak olmasına rağmen şehirde dört adet müze bulunmaktadır: Yalova Kent Müzesi, Yalova Açık Hava Müzesi, Atatürk Köşkü ve İbrahim Müteferrika Kâğıt Müzesi.
Kocaeli de Marmara bölgesi gezilecek yerleri konusunda geniş bir yelpazeye sahiptir. Kocaeli Müzesi olarak geçen Kocaeli Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, bölgedeki arkeoloji eserlerle birlikte yerel eşyaları sergilemektedir. Saray Müze denilen Kasr-ı Humayun, TCG Gayret Gemi Müzesi ve TVD Hızır Reis Müzesi Kocaeli Müzelerindendir. Türk Müzeciliğinin kurucusu olan Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi, Atatürk ve Redif Müzesi, Kocaeli Bilim Merkezi ve Seka Kâğıt Müzesi kentteki diğer müzelerdir.
Kocaeli şehrinin en ünlü antik kenti Nikomedia antik şehridir. Dakibyza antik şehri (Gebze), Bithynia antik kenti (Karamürsel), Astakos ve Prainetos antik kentleri de şehrin ve bölgenin diğer antik kentleridir.
Sakarya’da iki müze bulunmaktadır. Bunlar etnografik eserlerin yer aldığı Atatürk Evi de denilen Sakarya Müzesi ve Deprem Müzesi’dir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli rol üstlenmiş olan Sakarya Meydan Muharebesi’ne ev sahipliği yapan şehrimizde bu meydan savaşı ile ilgili bir müze olmaması üzücüdür. Ayrıca bir tabiat harikası olan Acarlar Longozu da Sakarya ilinin sınırları içindedir. Günümüzde Sakarya yaylaları ise rağbet görmektedir. Soğucak yaylası, Sapanca Çiğdem Yaylası Sakarya’da Marmara bölgesi gezilecek yerler arasındadır.
Bilecik müzesi ve Söğüt Müzesi kentte bulunan arkeoloji ve etnografya müzesidir. Bilecik kenti tarihi süreçte Agrilion antik kentinin üzerine kurulmuştur. Ayrıca Melangina antik kenti de yine Bilecik sınırları içindedir. Oysa Bilecik çok daha farklı bir konuda kendini duyurmuştur, Osmanlı Beyliği Bilecik’te kurulmuştur. Bundan dolayı Bilecik sınırları içerisinde Osmanlı’nın kurulmasından dolayı birçok türbe mevcuttur. Ertuğrul Gazi Türbesi, Dursun Fakih Türbesi, Şeyh Edebali Türbesi kentte gezilecek yerlerdir. Bilecik şehri sınırları içinde Kınık Şelalesi ve Harmankaya Kanyonu Tabiat Parkı, doğa yürüyüşleri yapmak için uygun olan Marmara bölgesi gezilecek yerleri arasında gelmektedir.
Marmara bölgesindeki bilinen ilk medeniyet Demir çağı kültürünün önemli temsilcisi olan Traklardır. Trakya’ya M.Ö. 1200 yıllarında yerleştikleri tahmin edilmektedir. Herodot’a göre Hindulardan sonra en kalabalık olan Traklar, M.S. 1.yy’ın ortalardan itibaren Roma İmparatorluğu’na bağlanmış ve tarih sahnesinden silinmiştir.
M.Ö. 1200 yıllarında Avrupa’dan Anadolu’ya geçen Frigler, M.Ö. 750 yıllarında Frigya denilen ve Anadolu’nun batısından başlayarak, çoğunu kapsayan bir alanda uygarlıklarını kurmuşlardır. Kimmerler ile yapılan savaşlar sonucunda zayıflayan ve parçalanan medeniyet M.Ö. 675 yıllarında dağılmıştır.
Çanakkale Boğazı’nın Anadolu tarafında ise ilk yerleşkesi M.Ö. 3000’li yıllara giden Truvalılar veya Troya Medeniyetidir. 1998 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Troya antik kenti, 9 katmandan oluşmaktadır. Troya antik kentinin kuruluşu efsaneye göre Frigya kralının düzenlediği bir koşu yarışını kazanan Tros adlı bir çiftçinin İlos isimli oğludur.
Dağılan Frigya’ya hâkim olan Lidyalılar ya da Lidya medeniyeti M.Ö. 700 ile M.Ö. 300 yılları arasında batı Anadolu’ya ve Marmara bölgesinin Anadolu yakasına egemen olmuşlardır. Bu esnada Traklar hala Marmara bölgesinin Trakya kısmına hâkim durumdadır.
İyonlar başlangıçta Ege bölgesi sahilinde kurulmuş ve gelişmiş olsalar da Çanakkale’nin güneyine kadar ilerlemişlerdir ve Marmara bölgesi sınırları içine girmişlerdir. Anadolu medeniyetleri tarihçesindeki etkili oldukları dönem ise M.Ö. 1200 ile M.Ö. 546 yılları arasıdır.
M.Ö. 550 yıllarında kurulan I. Pers imparatorluğu 200 yıl kadar Anadolu’ya ve Anadolu’nun batısındaki Marmara bölgesine de egemen olmuştur.
M.Ö. 700 yıllarında Makedonya Devleti kurulmuştur ve zamanla Balkanların büyük kısmına hâkim olan Makedonlar, Helen birliğini kurmuşlardır. M.Ö. 334 yılında Doğu seferine çıkan Makedonyalı İskender Persleri yenerek Marmara bölgesi ve Anadolu’nun hâkimi olmuştur.
M.S. 330 yılında kurulan Bizans İmparatorluğu, 1453 yılına kadar Marmara bölgesine, gittikçe toprak hâkimiyetini kaybederek egemen olmuştur. 1453 yılından sonra ise bölgenin tek hâkimi Osmanlı İmparatorluğu’dur. Hatta Fatih Sultan Mehmet’in babası olan II. Murat veya Koca Murat zamanında Bizans imparatorluğu, Trakya’da ve Anadolu’da toprakları olan Osmanlı İmparatorluğu’nun tam ortasında, sadece İstanbul’a hâkim bir konumdadır.
Burada kısa ama önemli bir bilgi verelim. 4. Haçlı seferinde İstanbul, Haçlı ordusu tarafından kuşatılmış ve teslim alınmıştır. 12 Nisan 1204 tarihinde İstanbul’a giren Haçlılar, 1261 yılına kadar Latin İmparatorluğu da denilen İstanbul Katolik İmparatorluğu kurulmuştur.
Marmara Bölgesi Gezilecek Yerleri Antik Kentleri Haricinde İlgili Linkler:
Marmara Bölgesi müze, antik kent ve tarihi yerleri fotoğrafları
Marmara bölgesi güzergahı
Karadeniz bölgesi bilgileri
Ege Bölgesi bilgileri
İç Anadolu Bölgesi bilgileri
Doğu Anadolu Bölgesi bilgileri
Güneydoğu Anadolu Bölgesi bilgileri
Akdeniz Bölgesi bilgileri
Marmara Bölgesi güzergâhları
Çanakkale hakkında bilgiler