Letoon Kutsal Alanı Bilgileri
Letoon Antik Kenti, antik Likya uygarlığının en önemli dini merkezlerinden biri olarak öne çıkar. Fethiye yakınlarında konumlanan bu kutsal alan, özellikle tanrıça Leto ve onun ikiz çocukları Apollon ile Artemis’e adanmış tapınakları ile bilinir. MÖ 7. yüzyıla kadar uzanan tarihiyle Letoon, Likya Birliği’nin dini ve siyasi buluşma noktası olmuş, barındırdığı iyi korunmuş tiyatrosu ve diğer yapılarıyla ziyaretçilerine antik dünyanın mistik atmosferini sunmaktadır. Letoon, Likya’nın zengin tarihine ışık tutan eşsiz bir arkeolojik değerdir. Öncelikle belirtmek gerekir ki fiziki olarak Letoon kenti, Ege bölgesi içinde olan Muğla’nın ilçesi Fethiye’ye bağlı olsa da Akdeniz bölgesi gezilecek antik kentleri içindedir.
Letoon antik kenti, Xanthos antik kentine sadece 21 km mesafededir. Bununla birlikte Fethiye – Kaş karayolunun 65. kilometresinde Kumluova Köyü yakınında bulunmaktadır. Baba tanrı Zeus ile birleşmesi sonrasında dünyaya gelen Artemis ve Apollo’nun annesi olan aynı zamanda Titan Koios ve Titan Phoibe’nin de kızı olan Leto’ya adanmış olan tapınağı ile ünlenmiş bir antik kentimizdir.
Bunlarla birlikte Letoon antik kenti, 1988 yılında Xanthos antik kenti ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi‘ne alınmıştır. Kaş Fethiye anayoluna ufak bir mesafede bulunan antik kent, barındırdığı mimari öğeler ile kendisine hayran bırakmaktadır. Ayrıca içinde bulunduğuna inanılan kutsal su kaynağı, Letoon antik kentini günümüzde çok daha farklı bir konuma taşımaktadır.
Letoon antik kenti fotoğrafları için lütfen tıklatınız
Letoon Antik Kenti Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücreti 2025
Haftanın her gün ziyaret edilen antik kentin ziyaret saatleri 15 Nisan – 2 Ekim tarihleri arası 08:30 ile 20:00 arası (yaz mevsimi), 3 Ekim ile 14 Nisan tarihleri arası ise 08:30 ile 18:30 arası’dır (kış mevsimi). Letoon antik kentine 2025 yılında giriş ücreti 3 Euro karşılığı TL olup, Müzekart geçmektedir. Müzekart 2025 yılı fiyatı ise 100TL’dir. Gişe kapanış saati müze kapanış saatinden 30 dakika öncedir.
Ayrıca Letoon antik kentinde müze mağazası, müze cafesi ve sesli rehberlik hizmeti bulunmamaktadır. Bundan dolayı sıcak yaz günlerinde Letoon antik kenti ziyareti yapacaksanız yanınızda şemsiye ve su bulundurmakta fayda olmaktadır. Geniş bir alana yayılmış olan antik kenti gezmek ise toplamda bir buçuk saati bulmaktadır.
Letoon Antik Kenti Tarihçesi
Romalı şair Ovidius’un (Publius Ovidius Naso) anlattığı bir öyküye göre kent, Zeus’tan hamile kalan Leto’nun (Artemis ve Apollon’un annesi) adına kurulmuştur. Çünkü tanrıların tanrısı Zeus, Leto’ya, ilk gördüğü bu kentte aşık olmuştur. Kentte en eski yerleşim izleri M.Ö. 7. yüzyıla kadar gider. Kalıntılar ve ele geçen kitabeler buranın Likya birliğinin dinsel ve politik bir alanı olduğunu göstermektedir.
Xanthos’u yere seren Pers imparatorluğu’nun ya da Roma imparatoru Sezar’ı bıçaklayan Brutus’un kente ne kadar hasar verdiği henüz bilinmemektedir. Ancak bilinen o ki Letoon antik kentinin tarihçesi internette dolaşan ve birbirinin aynısı olan bilgilerle doludur.
Ancak bilinen gerçek Letoon’un Likya uygarlığı ya da Likya Birliği içerisinde dini ve politik anlamda önemli bir yere ait olduğudur. Likya Birliği denilen uygarlığın, 23 kentinden biri olan Letoon antik kenti, Xanthos kadar önemli bir yere sahiptir. Çünkü Xanthos, antik çağlarda Likya Birliği’ne başkentlik de yapmıştır.
Letoon Kutsal Alanı Tapınakları ve Anıtları
Ören yeri merkezinde yan yana üç tapınak bulunmaktadır. Bunlardan en kuzeydeki Leto, ortadaki Artemis, güneyindeki Apollon‘a adanmış tapınaklardır. Letoon’da antik dünyanın en iyi korunmuş tapınaklarından bir tanesi olan Leto Tapınağı bulunmaktadır. Antik döneme ait bir kutsal alanın yalnızca bir su kaynağı barındıran kırsal bir alanından M.S. 7. yüzyıla kadar süreklilik gösteren kesintisiz bir örneğini sunar. Kutsal su kaynağı yörede bugün dahi çocuk sahibi olamayan kadınlar tarafından bilinmekte ve kullanılmaktadır.
Bunların yanı sıra, Lykia’nın bugün izleri kaybolmuş anıtsal ahşap mimarisinin izlerini (M.Ö. 5. yy.), yerel yönetici Arbinas döneminin düşünce şeklini ve Anadolu’da gelişen Hellenistik mimarisinin muhteşem taş işlemeciliğine sahip Leto, Artemis ve Apollon (M.Ö. 4.yy ve 2.yy) tapınaklarını barındırmaktadır. Alanın kutsallık kavramı Roma ve ardından Bizans dönemi mimarisi ile bir sentez oluşturarak sürer ve tapınaklar dışındaki yapılarda; anıtsal bir çeşme binasında (M.S. 2. yy.), bir kutsal yolda (M.S. 1.ve 2. yy.), çok iyi korunmuş bir Hellenistik Dönem tiyatro yapısında (M.Ö. 2.yy.) ve hristiyanlığın dünya uygarlık tarihindeki en erken kiliselerinden (M.S.6. yy.) birinde görülür.
Tapınakların güneybatısında bir çeşme, hemen doğusunda ise kilise yer almaktadır. Kentin kuzeyinde Stoa ile arkasını kısmen doğal yamaca dayamış Helenistik döneme ait tiyatro bulunmaktadır. Letoon M.S. 7. veya 6. yüzyılda terk edilmiştir. Bununla birlikte bölgede bir çok kaya mezarı, lahit mezarlar, Likya kültürüne özgün olan mezar anıtları da bulunmaktadır.
Letoon Kenti İsis Kültü
Letoon Antik Kenti, Likya uygarlığının önemli kutsal alanlarından biri olmasının yanı sıra, farklı kültürlerin etkileşimine de tanıklık etmiştir. Bu etkileşimlerden biri de Mısır kökenli İsis kültünün Letoon’da kendine yer bulmasıdır. Helenistik dönemde Akdeniz dünyasında yaygınlaşan İsis kültü, gizemli ritüelleri, ölümden sonraki yaşam inancı ve şifa özellikleriyle dikkat çekmekteydi. Letoon’da bulunan bazı arkeolojik kalıntılar ve yazıtlar, burada da İsis’e adanmış bir tapınak veya kült alanı olabileceğine işaret etmektedir.
İsis kültünün Letoon’daki varlığı, Likya’nın sadece yerel inançlara değil, aynı zamanda dönemin popüler dini akımlarına da açık olduğunu göstermesi açısından önemlidir. İsis, Mısır mitolojisinde ana tanrıçalardan biri olup, doğurganlık, sihir, şifa ve annelik gibi özellikleriyle bilinirdi. Letoon gibi çok tanrılı bir inanç sistemine sahip bir alanda İsis’e tapınılması, farklı dini inanışların bir arada var olabildiğini ve kültürel alışverişin ne denli etkili olduğunu ortaya koymaktadır.
Ne yazık ki, Letoon antik kentinde İsis kültüne dair kesin ve büyük ölçekli arkeolojik buluntular henüz ele geçmemiştir. Ancak, küçük çaplı adak eşyaları veya diğer sembolik nesneler, İsis inancının bu kutsal alanda da bir şekilde var olduğunu düşündürmektedir. Gelecekteki arkeolojik çalışmalar, Letoon’daki İsis kültünün boyutları ve niteliği hakkında daha detaylı bilgiler sunabilir ve bu antik kentteki dini çeşitliliği daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir.
Letoon Antik Kenti Kazıları
Letoon keşfi, 1841 yılında İngiliz Deniz Kuvvetleri Teğmeni Rd. Hoskyn tarafından yapılmıştır.
Antik şehrin keşfedilmesinden tam 122 yıl sonra, 1962 yılında H. Metzger tarafından kazılar başlatılmış ve aralıksız olarak 2006 yılına kadar Fransız bilim insanları tarafından sürdürülmüştür. Türkiye Cumhuriyeti devletinin izniyle 2008 yılında kazılara tekrar başlanmış ve 2011 yılına kadar sürdürülmüştür.
2011 yılından sonra yine T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü izniyle kazılara tekrar başlanmıştır. Bu kazıları Başkent Üniversitesi adına Doç Dr. Sema Atik Korkmaz yürütmüştür.
Ayrıca İlgili Kaynaklar
Akdeniz bölgesi antik ve tarihi şehirler
Akdeniz bölgesi tarihi ve antik şehir fotoğrafları