Perge Antik Kenti Bilgileri Hikayesi
Perge antik kenti, sadece Antalya değil tüm Akdeniz bölgesi içindeki en önemli antik kentlerinden, tarihi süreç içinde borsası, tapınakları, antik tiyatrosu ile ismini duyuran tarihi şehirlerden biridir. Son yıllarda yerli turistlerin ilgisini kaybetmiş olsa da Perge, hala yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Oysa gerek antik kentten çıkartılan tarihi eserler, heykeller açısından gerekse kentin tarihi ve mimari önemi açısından Akdeniz ve Anadolu’nun yanı sıra, Akdeniz çevresi diğer ülkeler için de önemli bir antik kenttir. Ayrıca Perge antik kenti, Perge Arkeoloji Sitesi Alanı olarak 06.02.2009 tarihinde UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi (Türkiye) içine dahil edilmiştir. Bununla birlikte 2018 yılı, Troya antik kenti ile birlikte Perge Yılı da ilan edilmiştir.
Perge nerede diye soracak olursanız, Antalya kentinin neredeyse merkezinde bulunan antik kent, şehir merkezine 15 km gibi bir yakınlıkta bulunmaktadır. Kocabelen tepesinin güney eteklerinde, Mersin Antalya yolu kenarında bulunmaktadır. Perge, Akdeniz bölgesi görülmesi gerekli gezilecek önemli antik kent ve tarihi yerler içerisinde en önemlilerindendir. Antik kentin yapılarına, tarihçesine ve önemli eserlerine geçmeden önce buraya yapacağınız ziyaret öncesi birkaç konuda sizi uyarmalıyız.
Öncelikle Perge antik kentini yaz aylarında gezmeyi düşünüyorsanız, bunu öğle sıcaklarına getirmemeye çalışmalı ve yanınıza kesinlikle şapka, şemsiye ve su almalısınız. Antik kent içindeki gezi rotanızı iyi belirlemeli, başınıza güneş geçmemesi için sık sık dinlenmelisiniz. Ziyaretinizi sabah erken saatlerde veya akşamüzeri serinliğinde yapmanız sıcaklardan etkilenmemeniz adına iyi olacaktır. Eğer yaşlıysanız yanınızda kesinlikle size yardımcı olabilecek bir genç olmalıdır. Bunların yanında çok sıcak saatlerde kenti gezmek durumunda kalırsanız lütfen tek gezmemeye ve yanınıza sıcaktan korunmak için önlem almaya çalışmalısınız.
Antalya Perge Antik Kenti Ziyaret Bilgileri ve Giriş Ücreti 2025
Perge Örenyeri olarak da geçen Perge antik kentine giriş, Yaz dönemi ve Kış dönemi olmak üzere iki şekilde düzenlenmiştir. Yaz dönemi 08:00 ve 21:00 saatleri arasında, Kış dönemi ise 08:30 ile 17:00 saatleri arasında antik kent alanına giriş yapılabilir. Gişe kapanış saatleri ise antik kent kapanış saatlerinden yarım saat öncedir. Antik kent, turistik ilimiz olan Antalya’da olduğu için haftanın her günü ziyaret edilebilmektedir, yani haftanın her günü açıktır.
Perge antik kenti Kültür Bakanlığı’na bağlı olduğundan Müze kart geçmektedir. Ancak Müze kartı olmayanlar için Perge antik kenti 2025 yılı itibari ile giriş ücreti 400 TL’dir. Müzekart 2025 yılı fiyatı ise 100TL’dir.
Perge Antik Kenti Tarihçesi
Öncelikle Perge’nin yerinden bahsedelim, antik kent Pamfilya olarak adlandırılan bölgede bulunmaktadır. Coğrafi olarak Pamfilya, Antalya’daki Konyaaltı ilçesinden başlar ve Alanya’ya kadar Toros dağları güneyinden devam eder. Anlam olarak ise “karışık halk veya kavimlerin ülkesi” anlamına gelmektedir. Buradan anlamamız gereken nokta ise bu bölgede antik çağlarda pek çok ırkın bir arada yaşadığıdır.
Her ne kadar özellikle filoloji konusundaki araştırmalar Pamfilya bölgesi içinde bulunan Perge antik kenti tarihini M.Ö. 2000’li yıllara dayandırsa da eldeki bulgular M.Ö. 700’den öncesine götürmemektedir bizleri. Ancak yine de tarihi kayıtlarda geçen birkaç olay vardır. Hitit egemenliği sırasında (bakınız Hititler ve Hattuşa) “Aşağı Ülke” denilen bölgeye (Pamfilya) Arzavalılar (Arzava Krallığı) önceleri saldırıyor ve bölgeyi ele geçiriyor. Hititlerin “Aşağı Ülke” dediği bölgede Parha isminde bir bölge bulunmaktadır. Burasının Perge olabileceği birçok tarihçi arasında ortak fikirdir.
Kurulan Arzava Krallığı’nı da tarihte “Deniz Kavimleri” de denilen halkların istilası bitiriyor ve böylece Tunç Çağı Pamfilya’da sona eriyor. Amasyalı olan Yunanlı Strabon’a göre Perge, Truva savaşından sonra Argoslu kolonilerce kurulmuştur. Kent girişinde bulunan bir heykelin yazıtında ise kentin M.Ö. 1200’lü yıllarda Truva savaşından sonra güneye gelen Helen kolonistlerce kurulduğu anlaşılmaktadır. Kent hakkında M.Ö. 6.yy’a kadar önemli bir bilgi bulunmamaktadır ancak Pamfilya bölgesinin önemi tarihi süreçte yadsınamamaktadır.
Perge Antik Kenti Persler ve Büyük İskender Dönemi
M.Ö. 6.yy’da Pamfilya bölgesi ve Perge, Pers egemenliği altındadır. M.Ö. 5.yy’da Attika-Delos Deniz Birliği’ne bağlı Atinalı komutan Kimon, Perslere karşı bölgede yaptığı savaşta çifte zafer kazanır. Böylece bölgede bulunan Perge ve diğer kentler (Sillyon, Aspendos vb.) bu birliğe katılır. Büyük İskender, M.Ö. 333 yılında Pamfilya bölgesine gelir ve Perge ile diğer bölge kentleri tarafından dostça karşılanır. Dostça veya savunma olmadan karşılanmasının sebepleri arasında bazı tarihçilere göre kentin surlarının o sırada olmayışıdır. Perge surları, ancak Büyük İskender’in ölümü sonrasında Seleukos (Selevkos) zamanında yapılmıştır.
Büyük İskender’in ölümü sonrası Pamfilya bölgesi istikrarsızlaşmaya başlar ve generalleri Seleukos (Selevkos) ile Ptolemaios arasında çekişmeye sebep olur. Fakat M.Ö. 190 yılında Manisa civarında yapılan Magnesia savaşı ile Perge ve bölge, Roma imparatorluğu eline geçer. Roma imparatorluğu ele geçirdiği bu bölgeyi dost olarak gördüğü Bergama krallığına verir.
Bergama kralı II. Attalos da Pamfilya’da bir liman kenti kurmak ister ve M.Ö. 159 – 138 yılları arasında Antalya kentini (Attaleia) kurar. Ancak varisi olmadığından dolayı Bergama kralı III. Attalos ise M.Ö. 133 yılında bölgeyi tekrar Roma imparatorluğuna bırakır.
Perge Antik Kenti Roma Dönemi
O yıllarda sınırlarını genişleten Roma imparatorluğunun valileri Perge antik kenti ve Aspendos’ta bulunan tapınakların hazinelerini soyar ve bundan dolayı Roma önlemler almak durumunda kalır. M.Ö. 1.yy’ın ortalarında Roma, buraya büyük bir donanma gönderir ve hem valilerin hem de korsanların eylemlerini engeller. M.Ö. 36 yılında ise Perge, Galatya krallığına bağlanır ve Roma’nın bir eyaleti olarak tarihteki yerini sürdürür.
Zaten Perge antik kenti ile bölgedeki diğer kentlerde bulunan binalar, tapınaklar, heykeller ve sanat eserlerinin çoğu bu dönemde yapılır. Birbirinden gösterişli bu tarihi eserler, heykeller, lahitler ve bu zamana ait diğer buluntular Antalya Müzesi içerisinde sergilenmektedir.
Antalya Perge Antik Kenti Mimarisi ve Yapıları
M.S. 43 yılında Pamfilya bölgesi Kilikya’ya bağlanmış Perge ise bu dönemde Hristiyanlık dini için önemli bir yere gelmiştir. Bu dönemde de Perge’de birçok mimari yapı yapılmıştır ve stadyum, tiyatro, agora, hamamlar bu döneme aittir.
5. ve 6.yy’da Bizans imparatorluğu döneminde kent önemini korumuş ve Hristiyanlık dini için önemine devam etmiştir. Perge’deki Hristiyanlık ile ilgili dini yapılar da genelde bu dönemde yapılmıştır. 4.yy’da Perge Metropolitliği’nden bahsedilse de iki yüzyıl sonra bu önemini ve Metropolis ünvanını yitirmiş, Piskoposluk Metropolitliği ünvanını almıştır. 7.yy’da Arap akınlarına uğrayan Perge antik kentinin gelişimi bir yüzyıl sonra tamamen durmuş ve kent önemini yitirmiştir.
1071 Malazgirt Savaşı sonrasında Türkler bölgeye gelmiş ve Perge, 1299 yılında Hamidoğulları Beyliği egemenliğine girmiştir. 1422 yılında ise Pamfilya bölgesi ve Perge, Osmanlıların egemenliği altına girmiştir. Ancak kentte Osmanlı dönemine ait bir yapı bulunmamaktadır.
Arkeolojik sit alanı olan Perge antik kenti anıtsal yapıları ve mimarisi ile tipik bir Roma kenti görüntüsü barındırmaktadır. Helenistik dönem düz surlar içerisinde iki büyük kolonadlı cadde ile kent dört bölüme ayrılmıştır. Kolonadlı caddelerin ortasında kente su getiren su kanalları bulunmaktadır. Bugün stadyum ile antik tiyatro arasında asfalt yol geçmektedir.
Perge Antik Kenti Akropolü
Perge antik kentinin kuzey bölümündedir ve kente hâkim olan 60 metre yüksekliğindeki bir tepenin üzerindedir. Bir iç kale konumunda olan akropole sadece kent içinden ulaşılmaktadır.
Perge Surları ve Helenistik Kuleler
Perge antik kenti surları ve kuleleri, en eski ve en iyi korunmuş yapı kalıntılarıdır. Helenistik kapıdaki silindirik kapılar Perge’nin sembolü gibidir. Surlar 13 metre yükseklikte ve 2 metre kalınlığındadır ve tüm kenti çevrelemektedir. Surların yapıldığı taşların ağırlıklarının yarım ton civarında olduğu bilinmektedir. Helenistik kapının iki yanındaki kuleler dört katlı olup yuvarlaktır. Tabandaki çapları 11.70 metre ve duvar kalınlığı ise 2.20 metredir. M.S. 2.yy’a tarihlenmişlerdir. Bu kuleler kentin her yanından görülmektedir.
Perge Antik Kenti Tapınakları
Perge antik kenti içinde Artemis Tapınağı olduğu düşünülmektedir ancak bunu destekleyecek ciddi bir bilgi yoktur. Kent merkezinin 850 metre kadar güneyinde yapılan kazılarda bir Dor tapınağı kalıntılarına ulaşılmıştır.
Perge Antik Tiyatro
Roma dönemi tiyatrosu olan antik tiyatronun yapımına M.S. 1.yy’da başlandığı ve iki yüzyıl kadar sürdüğü düşünülmektedir. Tiyatro, Greko-Romen sitilde plan özellikleri olup, Roma karakterlerine bürünmüştür ve Antalya Müzesi içerisinde detaylara ulaşılabilir. Anadolu’daki en dekoratif sahne cephesine sahip olan Perge tiyatrosu yaklaşık 14.000 kişiliktir.
Kent Agorası
Dört yönden dört girişe sahip olan Agora Helenistik kulelerin doğusunda kalmaktadır ve kare formludur. Agoranın ortasında Macellum denilen bir Pazar bulunmaktadır ve yapıdan anlaşıldığı üzere koku veya çeşitli sıvıların satıldığı veya takas edildiği bir yerdir. Buna benzer bir yapı aynı zamanda Aizanoi antik kenti ile Sagalassos antik kenti içinde de yer almaktadır. Agoranın etrafı sütunlarla çevrelenmiştir. Agorayı gezerken yerde gördüğünüz çakılların sebebi, burada bulunan mozaiklerin tahrip olmasını engellemektir. Perge mozaikleri bol olan kentlerden biridir.
Perge Stadyumu (Stadion)
Kent surları ile Roma dönemi tiyatrosu arasında bulunmaktadır. Perge stadyumu, Anadolu’nun en iyi korunmuş stadyumları arasında bulunmaktadır. Ayrıca Anadolu’daki en büyük stadyum, Afrodisias antik kenti sınırları içindedir. 234 metre uzunluğunda ve 34 metre genişliğindeki stadyum U biçimindedir. Bu yazının kapak resminde ise stadyum yapısının içi görünmektedir.
Anıtsal Çeşme, Septimus Severus Çeşmesi veya Nympheum
M.S. 2.yy’da yapıldığı yazılı kaynaklarda belirtilen çeşme havuzlu olup nehir tanrısı Kestros’un heykeli de bulunmaktadır. Ancak anıtsal çeşme yıkık durumdadır. Üç adet tonozlu nişe sahip olan çeşme mermer görünümündeki kireç taşından yapılmıştır.
Sütunlu Cadde veya Kolonadlı Yol
Perge kentinin ana arteridir. Helenistik kulelerden başlar ve akropolün eteklerine kadar gitmektedir. 20 metre genişliğinde ve 300 metre uzunluğundadır. Yol boyunca caddenin ortasındaki bir su kanalı da yola eşlik etmektedir. Ayrıca sütunlu caddede o yıllarda kullanılan at arabalarının izleri bugün de görülmektedir.
Antalya Perge Antik Kenti Roma Hamamları
Helenistik kapının batısında bulunan Roma hamamları, Perge antik kentinin günümüze kadar gelen en sağlam yapılarındandır. Sıcak ve soğuk su havuzlarının yanı sıra soyunma odaları ve spor yapılan odaları bulunmaktadır. Bu hamamlarda sadece yıkanılmadığı aynı zamanda spor yapıldığı ve politik sohbetlerin yapıldığı bilinmektedir.
Antalya Perge Antik Kenti Kazıları
18.yy’dan sonra tamamen terk edilen Perge’ye, 17.yy’da Evliya Çelebi de gelmiş ve Tekke Hisarı denilen bir yerleşimden bahsetmiştir. Bazı tarihçilere göre burası Perge antik kentidir. 19.yy’dan sonra Perge’de kazılar çeşitli tarihlerde sürmüştür.
İlk dönem kazıları 1946 yılında, ikinci dönem kazıları ise 1953 – 1957 yılları arasında Prof. Dr. Müfit Mansel tarafından yapılmıştır. Üçüncü dönem kazıları ise Prof. Dr. Jale İnan tarafından 1985 yılına kadar yürütülmüştür. 1985 yılından 2012 yılına kadar Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu tarafından dördüncü dönem kazıları yürütülmüştür. 2012 yılından itibaren ise Antalya Müzesi Müdürlüğü Başkanlığı’nca yürütülen kazılara, Antalya Müze Müdürü Mustafa Demirel kazı başkanı olarak hizmet etmiştir.
Tüm bu kazılar boyunca Perge antik kentinin sadece % 25’lik kısmı kazılmıştır.
2012 yılındaki kazılardan itibaren bilimsel araştırma ve kazılar özellikle Sütunlu Cadde’de, Batı Kapısı’nda, Septimus Severus çeşmesinde ve antik tiyatroda yapılmaya başlanmıştır.
Perge Antik Kenti Sütunlu Batı Caddesi
Burada yapılan kazılarda taban mozaikleri henüz bozulmamış olan dükkânlar gün yüzüne çıkartılmıştır. Hatta dükkanlardan birinde yapılan çalışmalarda duvarda iki farklı döneme rastlanmıştır.
Septimus Severus Çeşmesi ve Meydanı
2015 yılından itibaren saha arkeolojisi kapsamında kent içinde burası da kazılmaya başlanmıştır. Özellikle Helenistik kapı ile kuleler arasındaki meydanda yoğun bir çalışma başlamıştır. Bu kazılarda iki adet iyi giyimli kadın heykeli ile Roma dönemi kadın başları erkek portreleri ve çok sayıda heykel parçaları bulunmuştur. Bu eserlerin yanı sıra Eros başı ile asaya dolanmış yılan kabartmaları da bulunmuştur.
Batı Kent Kapısı
2012 yılından itibaren Antalya Müze Müdürlüğü Başkanlığı’nca yürütülen kazı alanlarında Sütunlu Batı Cadde de yer almaktadır. 2014 yılı sonu itibariyle cadde bütünüyle kazılmış ve heykellerle bezenmiş Caracalla Çeşmesi gün yüzüne çıkartılmıştır. Kazı çalışmaları 2015 yılında da devam etmiştir.
Perge Antik Kenti Eserleri ve Heykelleri
Bugün Perge antik kentinden çıkan eserlerin hepsi Antalya Müzesi sergi salonlarında sergilenmektedir. Roma kenti haricinde en çok Roma dönemi heykeli bu müzede bulunmaktadır. Bu heykellerden bazıları kaçak yollarla yurtdışına çıkartıldıktan sonra bin bir uğraşla kente getirilmiş veya yurtdışındaki müzelerde tesadüfi bir şekilde bulunduktan sonra yurda getirilmiştir. Bu konudaki detayları Antalya Müzesi eserleri ve heykelleri sayfasında okuyabilirsiniz.
Özellikle belirtmek gerekir ki Ege bölgesinde bulunan antik kentler arasında nasıl ki Efes antik kenti ne kadar önemliyse, Akdeniz bölgesinin de Perge’si de o kadar önemlidir.
2005 yılından itibaren “Bir Sütun Da Sen Dik” kampanyası kapsamında 40’dan fazla sütun restore edilmiş ve ayağa kaldırılmıştır. Sütunların restorasyonuna sponsor olan kişi veya kuruluşların isimleri ise sütunlara yazılmaktadır.
Ayrıca İlgili Kaynaklar:
Perge görselleri ve fotoğraf albümü
Türkiye UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi
Akdeniz bölgesi antik kent tarihi şehirleri
Akdeniz bölgesi antik kent tarihi şehir fotoğrafları