Roma kenti merkezinde bulunan Kolezyum (Colosseum ya da Colosseo), antik Roma şehrinden günümüze kadar gelen en önemli yapılardan biri olmakla birlikte Roma’da görülmesi gereken gezilecek tarihi yerler ve anıtsal yapıların başında gelir ve mimari bilgileri bizleri hala şaşırtmaktadır. Roma’daki diğer gezilecek yerler hakkında bilgiler için Roma sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. Kolezyum sayfamızdaki tüm fotoğraflar, diğer sayfalarımızdaki gibi yollardan.com tarafından çekilmiş olup, izinsiz kullanmak telif yasaları uyarınca suç teşkil etmektedir.
Kolezyum, sadece Roma kentinde değil aslında tüm Avrupa’da tarih ve mimarlık ile ilgilenen herkesin görmesi gerektiğini düşündüğümüz büyük bir arena, dev bir sosyal yapıdır. Tiber nehrinin yanı başındaki Palatino tepesinin eteklerinde bulunan Kolezyum, M.S. 72 yılında yapımına başlanmış devasa büyüklükte bir amfitiyatrodur. Ayrıca Roma Forumu’nun da doğusunda bulunmaktadır. Roma forumu ve Palatino tepesi bilgileri için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Roma’da görülmesi gerekli yerlerin başında gelen Kolezyum ile diğer yerler birbirlerine çok yakın bir mesafededir. Adeta yürüme mesafesinde olan Pantheon hakkında bilgiler için Pantheon sayfamızı, ayrıca Vatikan kentine yakın olan Sant’Angelo kalesi sayfamızı da ziyaret edebilirsiniz.
Kolezyum fotoğrafları için tıklayınız
Roma Kolezyum Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücreti Bilgileri
Ayrıca Kolezyum’a girişler tek kapıdan yapılmakta olup, sıra beklememek için çeşitli bilet seçenekleri de mevcut. Tam bilet fiyatı 12 € olup, indirimli bilet ise 7,5 €’dur. Eğer bilet sırasında beklemek istemiyorsanız internetten de bilet alabilirsiniz, bunun için hizmet bedeli olarak da 2 € fazla ödersiniz. Ayrıca yukarıda da dediğimiz gibi yılda sadece 1 Ocak ve 25 Aralık günü kapalıdır.
Roma Kolezyum giriş bilgileri ile ilgili en önemli nokta, biletiniz rezervasyonlu bilet bile olsa Kolezyum içine aynı anda 3000 kişinin alınacağıdır. Yani aynı anda 3001 kişi güvenlik için giremediğinden beklemek çok yoğun olunan zamanlarda kaçınılmazdır.
Roma Kolezyum giriş saatleri değişkenlik göstermektedir, lütfen bu bilgileri göz ardı etmeyin ve geç kalmayın:
– 08.30 – 16.30 Ekim ayının son pazar gününden 15 Şubat’a kadar
– 08:30 – 17:00 16 Şubat – 15 Mart arası
– 08:30 – 17:30 16 Mart – Mart son cumartesiye kadar.
– 08.30 – 19.15 Mart son pazarından 31 Ağustos’a kadar
– 08:30 – 19:00 1 Eylül ile 30 Eylül arası
– 08.30 – 18.30 1 Ekim ile Ekim ayının son cumartesi arası
Kolezyum, Antik Roma Anıtı
Kolezyum, tarihi Roma şehrinin gücünü gösteren bir Roma sembolüdür, yapılmasının nedeni ise Roma imparatorluğunun gücünü tüm dünyaya göstermektir. Roma imparatorluğunun sınırları içinde Kolezyum boyutlarında başka amfitiyatrolar da yapılmasına rağmen, en ünlüsü ve en görkemlisi burasıdır. Zamanın Roma imparatorluğu toprakları içindeki ülkelerden ve kıtalardan getirilen çeşitli vahşi hayvanlar, esirlerin, kölelerin, suçluların veya gladyatörlerin karşısına çıkartılır, dövüştürülür ve vahşice katledilirdi. Ayrıca Gladyatörler unvan veya şanlarını korumak veya devam ettirmek için de birbirleriyle savaşırlardı. Bunlara ek olarak bu esir veya köleler de yine gladyatörlerle dövüştürülürdü. Roma şehrinde yaşayan tüm vatandaşlar bu gösterilere ilgi gösterirdi, hatta önemli bazı gösteri ya da kutlamalara başka şehirlerden veya ülkelerden insan akını olduğu da kaydedilmiştir.
Son yıllarda Kolezyum’u yılda ortalama 4 milyon turist ziyaret etmektedir. Dünya çapında en çok turistin gezdiği yerler sıralamasında 39. sıradadır.
Roma Kolezyum Nasıl Gezilir?
Kolezyum gibi büyük bir arenayı gezmek için bütün bir gününüzü ayırmanızda fayda var. Dev arenayı detaylı gezmek için beş saatlik bir zaman dilimi ortalama olarak yetebilir. Her yıl 25 Aralık ve 1 Ocak günü kapalı olan Kolezyum’a giriş için standart bir bilet alabilirsiniz. Bu bilet iki gün için geçerli olup aynı zamanda Palatino tepesi için de geçerlidir. Fakat her iki yere de sadece bir kere giriş yapabilirsiniz.
Gezmek için yaz ve kış tarifesi olan arenaya gitmeden önce, herhangi bir ihtimale karşın (restorasyon veya konser gibi sebepler) kapalı olup olmadığını internetten kontrol edebilirsiniz.
Kolezyum, tarih, mimarlık ve fotoğrafçılık ile ilgilenen herkesin kesinlikle zaman geçirmesi gereken bir yer. Özellikle arena bölümünün altındaki koridorlara, daracık odalara bakınca bu koca tarih gözlerinizin önünde belirmekte.
Ayrıca yapının içindeki müze ve sergiyi de tarihçesini anlamanız bakımından görmeniz gerekir. Çeşitli sanatçıların çalışmaları, kitaplar, ilginç hediyelik eşyalar, kazılarda bulunan çeşitli kalıntılar ve çok çeşitli bilgiler, kalıcı ya da geçici sergiler şeklinde Kolezyum’un içinde yer almaktadır.
Roma Kolezyum Tarihi Bilgileri
Usta bir komutan olan Vespasianus M.S. 69 yılında Flavia hanedanını kurarak imparator olmuş ve sadece üç yıl sonra M.S. 72 yılında, antik Roma kentinin göbeği sayılan, Neron’un sarayı Domus Aurea’nın arazisindeki bir gölün bataklık kısmına Kolezyum amfitiyatrosunun yapımını başlatmıştır. Kolezyum yapımında özellikle Kudüs’ün Romalılar tarafından fethedildiğinde, yanlarında getirilen 100.000 Yahudi savaş esirinin çalıştırıldığı bilinmektedir ve Kolezyum inşaasında dönemin önemli Romalı mimarları ve mühendisleri görev almıştır.
Bu devasa arenaya, ilk yapıldığında Flavianus Amfitiyatrosu denilmekteydi, ancak Kolezyum (Colosseum) adını hemen yanındaki ‘Colossus’ denilen imparator Nero’nun yaldızlı tunç heykelinden aldığı düşünülmektedir. Bu heykel günümüzde yerinde olmamakla birlikte nerede olduğu bilinmemektedir. Sekiz yıl gibi bir sürede bitirilen Kolezyum, M.S. 80 yılında halka açılmış ve açılış törenleri tam olarak 100 gün sürmüştür.
Bazı kaynaklara göre İmparator Titus tarafından 81 yılında yapıldığı söylenen açılış oyunlarında Cassius Dio ismindeki tarihçi tarafından, 2000 kadar da insanın (esirler, köleler vs.) ve 9000 kadar hayvanın arenada gladyatörler tarafından öldürüldüğü kayıt edilmiştir. Ayrıca Kolezyum açılış şerefine hatıra paraları bastırıldığını da yine aynı tarihçi not etmiştir.
217 yılında yine Roma tarihçisi Cassius Dio’ya göre yıldırımdan kaynaklanan bir yangından dolayı Kolezyum arenasının ahşap olan üst kısımları zarar görerek yıkılmıştır. 230 yılında Alexander Severus tarafından zarar gören kısımlar onarılmıştır (bazı kayıtlara göre ise 240 yılına kadar tam olarak onarılmadığı belirtilmektedir).
Roma İmparatorluğu 1000. Yılı
248 yılında Romulus ve Remus tarafından Roma’nın kuruluşunun 1000. yıldönümü Kolezyum’da kutlanmıştır.
404 yılında ise Kolezyum’da gladyatör dövüşleri durdurulmuştur. Gladyatör dövüşlerinin durdurulmasının sebebi, bir keşiş olan aziz Telemachus Roma’ya geldiğinde gladyatör oyunlarının acımasızlığını görerek dehşete düşmüş ve arenadaki dövüş alanına girerek dövüşleri durdurmaya çalışmıştır. Bunun üzerine seyirciler aziz Telemachus’u öldürmüş ve imparator Honorius o günlük gladyatör dövüşlerini iptal etmiştir. Fakat bir daha asla gladyatör dövüşü Kolezyum içinde olmamıştır. Wikipedia gibi bazı kaynaklarda bu tarih 435 yılı diye belirtilse de, bu tarih yanlıştır.
442 yılında meydana gelen depremde Kolezyum hasar görmüş ve bu hasarlı bölümler, bir dizi onarımlarla 455 yılında bitirilmiştir.
523 yılında Kolezyum’da hayvan dövüşleri de yasaklanmıştır. Neden yasaklandığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak hayvan dövüşlerinin yasaklanmasının sebebi, aşağıda ilgili bölümde anlatacağımız şekilde, zamanındaki birçok vahşi hayvan neslinin tükenmesi veya tükenmeye yüz tutmuş olması olabilir.
1200 yılları başında Frangipane ailesi Kolezyum’u kale haline getirmiştir. 1312 yılında imparator VII. Heinrich, Kolezyum’u Roma halkına ve Senato’ya bağışlamıştır.
1349 yılında bir büyük deprem daha geçiren Kolezyum, ağır hasar alır. 15. ve 16.yy’da Kolezyum’dan düşen taşlar ve kalıntılar, çeşitli Vatikan ve Roma binalarının ve kiliselerinin yapımında kullanılır. San Pietro bunlardan biridir.
1749 yılında, Papa 14. Benedict tarafından Kolezyum, Hıristiyanların şehit edildiği bir yer olduğu ilan edilerek, İsa’nın Çilesi’ne adanmıştır. 18.yüzyılın tamamı ve 19.yüzyılın sonuna kadar Kolezyum bitkilerin sardığı, atıl durumda, harabe halde, terkedilmiş bir yapı olarak yaşamıştır. Şehre gelen gezginlerin notları ve gravürlerden bu dönemdeki terkedilmiş durumu gözlenebilir.
Roma Kolezyum’da İlk Kazılar
1870 yılında Kolezyum içinde çalışmaya başlayan arkeologlar, yapıyı temizleyebilmek ve eski haline getirmek için, arena içinde bulunan ve kendi mikro ikliminde oluşan bitki örtüsünü sökmüştür. Bu bitki örtüsü gerek doğal olarak, gerekse botanikçiler tarafından yetiştirilmiştir. Sonraki yıllarda burada bulunan bitkiler üzerine yazılan iki kitaptan birinde tam olarak 420 farklı bitki türü sayılmaktadır. Bu çalışmalar esnasında 1893 ve 1896 yılları arasında arenanın altındaki yapılar da ortaya çıkartılmıştır.
1980 yılında antik Roma kenti merkezi ve içinde bulunan diğer tarihi yapılarıyla Kolezyum, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Bununla birlikte 1990 yılında alan genişletilmiştir.
2007 yılında Kolezyum, dünyanın yeni 7 harikası arasına seçilmiştir. 12 Ocak 2017 tarihinde ise, İtalya Bakanlar Kurulu kararı ile Kolezyum Arkeoloji Parkı kurulmuştur.
Roma Kolezyum Mimarisi ve Mimari Özellikleri Bilgileri
Kolezyum bir amfitiyatrodur. Amfitiyatro, elips ya da daire biçiminde yapılan, çepeçevre olarak seyirciler için oturma yerleri olan ve yükselen tribünlerden oluşan yapıdır. Yapının ortasındaki alana arena denir ve tüm gösteriler burada yapılır. Bu anlamda bir bilgiyi düzeltmek gerekir. Efes antik kentinde bulunan büyük tiyatro bir amfitiyatro değildir, çünkü bir sahnesi vardır ve çepeçevre seyirci oturma yerleri yoktur, oysa bazı yerlerde bu şekilde geçmektedir.
Kolezyum, 50.000 kişiden fazla kişinin oturabildiği (toplamda 70.000 kişiden fazla), 1,1 milyon tondan fazla beton, taş ve tuğlanın kullanıldığı elips biçiminde yapıdır. 24.000 metrekare taban alanına sahiptir. 189 metre uzunluğunda, 156 metre genişliğinde olan yapı, 12 katlı bir binanın yüksekliğine sahip olup 50 metre yüksekliğindedir. Zemin kat ile birlikte 4 katlıdır. Ayrıca iç alandaki arena alanının altında da 2 kat bulunmaktadır. Bu haliyle Bandırma Kapıdağ yarımadasındaki Kyzikos antik kentinde bulunan amfitiyatrodan birkaç metre büyüktür.
Kolezyum Mimari Detaylar
Kolezyum’un 80 adet kemerli girişi vardır ve seyircilerin rahatça yerlerini bulabilmeleri için bu girişlerden 76 tanesi numaralandırılmıştır. Seyircilere, yerlerini bulabilmesi için çömlek parçalarından yapılma üzerinde numaralar olan parçalar verilmiştir. Alt katlardan başlayacak şekilde cephede sırasıyla Dor, İon ve Korint sütun düzenleri göze çarpmaktadır. Kolezyum’un en üst katında, seyircileri güneşten koruyacak olan ‘Velarium’ denilen dev bir tente bulunmaktadır. Bu tente, yapının etrafındaki ufak, silindir biçimindeki taşlara bağlanmaktadır. En üst kata yerleştirilmiş 240 adet direkle desteklenen velariumun açısı, stadyum dışındaki bu taşlara bağlanan iplerle ayarlanmaktadır.
Kolezyum’un dış duvarları traverten taşlardan, iç duvarlar ise tuğladan yapılmıştır. Her katta düzenli aralıklarla çıkış bulunmakta olup, ‘Vomitorium’ ise numaralı bölümlerde yer alan çıkış kapısına denilen isimdir.
Giriş yollarındaki merdivenler sayesinde her kata rahatça ulaşılmakta olup, iç koridorlarla kalabalıkların rahatça içeri girip 10 dakikadan kısa sürede yerlerine oturmaları planlanmıştır.
Arena bölümünün hemen üzerinde bir podyum olup, bu podyum imparator ile varlıklı seçkin kişilere ayrılmış geniş bir teras biçimindedir. İmparator locası, imparatorun oturduğu yerdir. Kolezyum’da oturma düzeni Roma kanunlarına göredir. En iyi sıralar senatörlere ayrılır, arkalarında devlet görevlileri oturur, onların arkasında da Roma halkı ve askerler olurdu. Stadyumun en tepesinde de kadınlar ve köleler otururdu. Aktörler, eski gladyatörler ve mezar kazıcılarının Kolezyum’a girmesi yasaktı. Batı çıkışı Ölüm kapısı olarak adlandırılırdı, çünkü ölen gladyatörler buradan arena dışına çıkartılırdı.
Roma Kolezyum Arenası ve Arena Bölümleri
Arena bölümü, tabanı ahşap olarak yapılmış ve kum ile kaplanmıştır. Arenanın altında ise Domitian tarafından yapılan, vahşi havyanlar, rampalar ve mekanik asansörler için servis koridorları, hayvan kafesleri ve bekleme odaları bulunmaktadır. Bu bölüm Hypogeum olarak adlandırılır.
Arena altında bulunan ve arena tabanına açılan eğimli kapılar sayesinde, sırası gelen hayvanlar arena seviyesine çıkartılırdı. En alt katlarda bulunan üç yanı kapalı kafes biçiminde, bir yanı parmaklıklı asansörler, vinçler sayesinde vahşi hayvanları yine arena seviyesine çıkartırdı.
Kolezyum içinde su savaşları yapıldığına dair tarihçi Dion Cassius tarafından bir bilgi günümüze kadar ulaşsa da, yanlış bilgidir. Bu su savaşı gösterileri, Tiber nehrinin diğer yakasındaki su doldurulabilen bir arena olan Augustus’un Naumachia’sında yapılmış olduğu yönünde bilgiler mevcuttur.
Roma Kolezyum’da Dövüşler Nasıl Yapılırdı?
İmparatorların düzenlediği gösteriler, sirk numaraları sergileyen hayvanlarla başlar, daha sonra ölümüne çarpışan gladyatörler arenaya çıkardı. İçlerinden biri öldüğü zaman, yeraltı dünyasının sandalcısı Kharon gibi giyinmiş hizmetkârlar cesedi bir sedyede taşırdı. Ayrıca bir sonraki dövüşten önce arenada akan kanların üzerine kum serpilirdi. Tezahürata göre imparator başparmağını kaldırırsa gladyatör yaşar, indirirse öldürülürdü. Dövüşü kazanan bir anda kahraman olurdu.
Roma Kolezyum gladyatörleri genelde savaş esiri, köle ve mahkûmlardan oluşmaktaydı. Çoğu erkek olmasına rağmen nadir olsa da kadın gladyatörler de mevcuttu. Gladyatör kelimesi, Roma lejyonerleri tarafından takılan kısa bir kılıç olan ‘Gladius’den gelmektedir.
Kolezyum Vahşi Hayvan Dövüşleri
Bu büyük arena, açıldığından yasaklandığı zamana kadar, birçok vahşi hayvan dövüşüne ev sahipliği yapmıştır. Vahşi hayvan dövüşü o zamanlar için yeni birşey olmakla birlikte, Romalılar tarafından çok sevilmiştir. Çünkü bu vahşi ve egzotik hayvanların çoğunu Roma halkı ilk defa görmüştür ve ilgilerini çekmiştir. Vahşi hayvan dövüşü aynı zamanda Roma’nın gücünü göstermekteydi. Çünkü bu hayvanlar dediğimiz gibi birçok ülkeden ve kıtadan getirilmekteydi.
Kolezyum’da kendi doğal yaşamlarından ayrılarak getirilen hayvanlar arasında yaban domuzları, boğalar, ayılar, antiloplar, zürafalar, çakallar, timsahlar, filler, jaguarlar, su aygırları, gergedanlar, aslanlar, panterler, çitalar, kurtlar, deve kuşları sayılabilir. Liste uzamaktadır.
Vahşi hayvan ticareti o zamanlar için kazançlı bir iş gibidir. Hayvanlar özellikle Afrika, Asya ve Mısır başta olmak üzere imparatorluğun tüm bölgelerinden getirilmiştir. Özellikle 240 yılında yapılan bir gösteride 2000 gladyatör, 70 aslan, 40 vahşi at, 30 fil, 30 leopar, 19 zürafa, 10 sırtlan, 10 kaplan, 1 su aygırı ve 1 gergedan katledilmiştir. İmparator Commodus döneminde de bir günde yüzden fazla ayı katledilmiştir.
Nesli Tükenen Hayvanlar
Bu gösteriler sırasında nesli tükenen hayvanlar da olmuştur. Nil nehri su aygırı, Avrasya vaşağı, Avrupa vahşi atı türleri bunlara örnektir.
Arenada ayrıca Venator denilen avcıların yaptığı gösteriler de olurdu. Bu gösterilere ‘Venationes’ denilirdi. Bu gösterilerde dışarıdan arenaya çeşitli ağaçlar getirilir, topraktan ufak tepeler yapılırdı ve avcı denilen venatorler, at sırtında veya yürüyerek çeşitli vahşi hayvanları bu doğal yaşam ortamı verilmiş arenada avlarlardı. Bu gösteriye ayrıca imparatorlar da yeteneklerini göstermek için katılabilirdi.
Bu tür gösterilerde en ünlü kişi Carpophorus’tur. Öyle ki iyi bir avcı olmakla birlikte aynı zamanda bir hayvan terbiyecisidir. Fakat bu, onun aynı zamanda kötü şöhretli ile anılmasına da sebep olmuştur. Çünkü Carpophorus’un, kadınlara tecavüz etmeleri için zürafaları eğittiği günümüzdeki bilgiler arasındadır. Zürafanın dişilerinden aldığı çeşitli kokuları kadınlara sürmüş ve bu kadınları arenaya atarak katletmiştir.
Roma Kolezyum Hakkında İlginç Bilgiler
- Kolezyum tek bir kişi tarafından tasarlanmamıştır.
- Kolezyum gösterileri boyunca 500.000 kişi ve 1.000.000’dan fazla hayvan katledilmiştir.
- Kolezyum’daki tüm gösteriler Romalılar için ücretsizdir.
- Kolezyum yapımında kullanılan mermerler için 200 adetten fazla atlı araba kullanılmıştır.
- Kolezyum yüzyıllar boyunca Hıristiyanlar tarafından ibadet yeri olarak kullanılmıştır.
- Kolezyum’a getirilen aslan, jaguar, kaplan gibi hayvanların sayısında ciddi bir azalma görülmüştür. Bu tür hayvanların soyları o yüzyıllarda tehlikeye girmiştir.
- Kuzey Afrika fili türü bu gösterilerden dolayı dünyadan silinmiştir.
- Antik Roma’nın bu dev arenasını senede 4 milyon turist gezmektedir. Siz de Roma’nın en ünlü yapılarından olan bu görkemli yapıyı görmeli, deneyimlemelisiniz.
Son olarak ünlü bir kehanet der ki:
“Kolezyum var olduğu sürece, Roma var olacak; Kolezyum düştüğünde Roma da düşecek; ama Roma düştüğünde, dünya da düşecek.”
“Finchè esisterà il Colosseo, esisterà Roma; quando cadrà il Colosseo,cadrà anche Roma; ma quando cadrà Roma, anche il Mondo cadrà“
Roma Kolezyum bilgileri hakkında ilgili linkler;
Kolezyum fotoğrafları
Kolezyum’daki vahşi hayvan dövüşleri hakkında ilginç bilgiler
Kolezyum biletleri
Roma gezilecek yerler ve önemli anıtsal yapılar
Roma İmparatorluğu tarihçesi