Topkapı Sarayı Müzesi eserlerini barındıran koleksiyonlar, özellikle Osmanlı dönemi tarihi eserleri ve sanat eserleri kapsamında Osmanlı padişahları ve hanedanı üyelerine ait hazineleri, savaş silahları ve aletlerini, giysileri ve günlük kullanılan eşyaları, mutfak eşyaları ve aletleri ile daha birçok Osmanlı dönemi belgeleri ve eşyaları kapsamaktaydı. Kapsamaktaydı çünkü günümüzde ne yazık ki bu eserleri artık 2020 itibariyle müze içinde görememekteyiz. Bunun sebeplerinden bazıları yıllardır süren restorasyon çalışmaları, Topkapı Sarayı müze kompleksinin Kültür Bakanlığı’ndan Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı’na devrinin tamamlanmamış olması ve bu nedenle de günümüze kadar tamamlanamamış sayım işlemidir.
Günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi eserleri içerisinde görebileceğimiz yegane eserler Kutsal Emanetler ve Osmanlı dönemi saatleri koleksiyonudur. Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük bir tarihin izleri artık müze içerisinde görülemediği gibi Topkapı Sarayı artık sadece mimari yapıları ve Osmanlı dönemi yapıları süslemeleri, bezemelerini görmek için gezilebilir.
Sadece İstanbul’un değil Türkiye Cumhuriyeti için de önemli bir yapıya sahip olan Topkapı Sarayı Müzesi özellikle İstanbul tarihi yerleri listesi içerisinde gerek tarihi, gerekse barındırdığı eserleri ve Osmanlı köşkleri ile çok önemli bir konumdadır. Peki, bugüne kadar Topkapı Sarayı Müzesi içerisinde hangi sergi odaları ve bu odalar içerisinde hangi tarihi ve sanat eserleri vardı? Bu konuya geçmeden önce Topkapı Sarayı giriş ücretleri ve ziyaret saatleri hakkında bir bilgi verelim. Özellikle bu bilgilerin derlemesinde kullanılan ve günümüzde yayınlanmayan Hayat Tarih Mecmuası ciltlerini bize kusursuz bir şekilde sunan Çanakkale Gölge Kitabevi’ne teşekkür ederiz.
İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi fotoğrafları için tıklayınız
Topkapı Sarayı Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücretleri 2023
Topkapı Sarayı 2019 yılında Kültür Bakanlığı’ndan alınıp Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlanmıştır. Yapılan protokole göre Müzekart da Topkapı Sarayı girişinde geçmektedir. Ancak Müzekart ne yazık ki Topkapı Sarayı Harem Bölümü girişinde geçmemektedir. 18 yaş altı ziyaretçilere biletler ücretsizdir. Peki, ziyaret saatlerine geçmeden önce Topkapı Sarayı giriş ücretleri 2023 yılında ne kadar sorusuna cevap verelim.
- Topkapı Sarayı Kombine Bilet I (Topkapı Sarayı + Aya İrini) 110 TL (İndirimli 35TL)
- Topkapı Sarayı Kombine Bilet II (Topkapı Sarayı + Aya İrini + Harem) 140TL (İndirimli (45TL)
- Topkapı Sarayı 100 TL
- Harem 60 TL (İndirimli bilet ücreti ise 20TL) (burada not düşmekte fayda var, T.C. vatandaşları, öğretmenler, öğrenciler, kimliği ve Müzekart ile gittiğinde farklı oranlarda indirim yapmaktalar, bu yüzden uzaktan fiyatları görüp vazgeçmeyin, kesinlikle gişeye sorun!)
Birçok sitede değişik fiyat bilgileri olmasına rağmen Milli Saraylar resmi web sitesinde dahi fiyatlar eski fiyatlardır. Bundan dolayı en mantıklısı Müzekart ile Topkapı sarayı içini, köşkleri ve koleksiyonlarını gezmektir. Ancak dediğimiz gibi Harem ve Aya İrini’de Müzekart geçmediği için çeşitli indirimler de bu bölümlerin gişelerinde mevcuttur. Topkapı ziyaret saatleri ise Salı günleri hariç haftanın diğer tüm günleri 09:00 – 18:00 arasıdır. Ayrıca dini bayramların ilk günleri de kapalıdır. Ayrıca telefon ile bilgi almak
istiyorsanız 0212 512 0480 numaralı telefonu da arayarak ücretler hakkında bilgi alabilirsiniz.
Topkapı Sarayı Müzesi Eserleri
Müze haline getirildiği 1924 yılından itibaren Topkapı Sarayı Müzesi içinde birçok tarihi eser, sanat eseri, savaş silahları ve ekipmanları, giysiler, mutfak eşyaları, padişah elbiseleri ve Osmanlı tahtları, yazmalar, el yazıları, Kaşıkçı elması gibi özellikle Osmanlı dönemi eserleri bulunmakta idi. Öyle ki bu eserlerin bulunduğu yıllarda müze ziyaret edildiğinde en az beş saat müze ve saray içinden çıkılamazdı. Tarih kitaplarında okuduğumuz her şey neredeyse gözümüzün önünde ve dokunma mesafesinde dururdu.
Her bölüm içinde farklı tarihteki eserler veya eşyalar kronolojik olarak sergilenmekteydi. Özellikle Topkapı Sarayı üçüncü avlusundaki yapılar bu farklı eşya ve eserleri sergilemek için tasarlanmıştı. Günümüzde ise bu eserlerin neredeyse hemen hepsi artık Topkapı Sarayı içinde görülmemektedir. Yani müzeyi ziyaret ettiğimizde aşağıda okuyacağınız bölümlerin, odaların ve içindeki sergilenen eşyaların çoğunun müzenin içindeki konumları, yani sergide ya da depoda olma durumları bilinmemektedir. Özellikle İstanbul Arkeoloji Müzesi eserlerinin aktif olarak kullanılmayan Atatürk Havalimanı’na taşınması haberlerinin okunduğu bu günlerde bu eserlerin de nerede olduğu merak edilmektedir. Ne yazık ki bugün Topkapı Sarayı Müzesi’ne gitmiş olduğunuzda göreceğiniz eserler iki Osmanlı tahtı, Osmanlı saat koleksiyonu ve Kutsal Emanetler eserleridir. Eskiden Topkapı Sarayı içindeki eserlerin sergilendiği bölümler şunlardı:
- Saltanat Arabaları Bölümü
- Taş Eserler Bölümü
- Çin ve Japon Porselenleri Bölümü
- Osmanlı Mutfakları ve Saray Mutfakları Bölümü
- Osmanlı Cam ve Porselenleri
- Saray Gümüşleri
- Osmanlı Sarayı arşivi
- Saray Silahları
- Arz Odası ve Eşyaları Bölümü
- Padişah Elbiseleri
- Hazine Bölümü
- Hazine Koğuşu Bölümü
- Kutsal Emanetler Bölümü, Has Oda
- Padişah Portreleri Bölümü
- Saray Kütüphanesi
- Enderun Kütüphanesi
- Esvap Odası
- Hekimbaşı Kulesi
- Sofa Köşkü
- Bağdat Köşkü
- İftariye Kameriyesi
- Sofa-i Hümayun Terası ve Havuzu
- Revan Köşkü
- Sünnet Odası
Bugün bu bölümlerin mimari yapılar var olmakla birlikte, çoğu mekan restorasyon ve devir işlemleri için kapalıdır. Peki, bu bölümler ziyarete açık olsaydı ziyaretçiler hangi tarihi eserleri görecekti?
Topkapı Sarayı Müzesi Önemli Eserleri (Sergilenmiş Olan veya Arşivinde Bulunan Eserler)
Topkapı Sarayı Müzesi alanı çok geniş alan olmasına rağmen, alan içindeki yapıların yüksek olmaması ziyaretçiye büyük bir alan gezdiği hissini uyandırmaz. Bununla birlikte müze içindeki eserlerin yoğunluğu da aynı şekilde ziyaretçiye ne kadar çok tarihi eser veya sanat eseri gezdiğini veya gördüğünü hissettirmez.
Saltanat Arabaları Bölümü
Toplam 14 saltanat arabasının bulunduğu müze bölümünün dünyada benzerleri de bulunmaktadır. Özellikle Portekiz’de bulunan Lizbon Fayton Müzesi de Avrupa’daki kralların ve kraliçelerin bindikleri saltanat arabalarını tanıtmaktadır. Bu bölümde 14 saltanat arabası bulunmuş olsa da 52 adet de Topkapı Sarayı Müzesi deposunda bulunmaktadır. Bir zamanlar açık olan müzenin bu bölümü ne yazık ki artık gezilememektedir. Bu bölümde bir zamanlar sergilenen eserler aşağıdadır:
- Sultan Abdülaziz’in zırhlı saltanat arabası
- II. Mahmud’a ait olduğu düşünülen Lando tipinde saltanat arabası
- Pertevniyal Valide Sultan koçu. Kafesli saltanat arabası olup Torino’da yaptırılmıştır. Torino’da da bir adet otomobil müzesi bulunmaktadır.
- Şehzadelerin saray bahçesinde gezmesi için yapılan geyiklerin çektiği saltanat arabası
- Sultan Mehmed Reşat’ın kupa şeklinde saltanat arabası
- Üç Adet katırların çektiği tahtırevan
- At, deve ve fil eyerleri
- Sultan Abdülhamid’e hediye edilmiş altın kaplama eyer
- Osmanlı dönemi kadın eyerleri
Çin ve Japon Porselenleri Bölümü ile Osmanlı Cam ve Porselenleri Dairesi (Mutfaklar, Matbah-ı Amire)
Topkapı Sarayı’nın ikinci avlusunun sağ tarafında kalan bu bölüm Topkapı Sarayı Müzesi eserleri içinde en ilgi çekici bölümlerinden biri olmakla birlikte günümüzde ne yazık ki gezilememektedir. Osmanlı döneminde Topkapı Sarayı’nın 5000 kadar olan mensubuna yemeklerin hazırlandığı bölüm olan burası yirmi adet bacasıyla ayrıca dikkat çekicidir. Sergilendiği dönemlerde buradaki porselen sayısı 11.000 civarındadır. Ayrıca Gülbenkyan Müzesi içinde de hatırı sayılır şekilde Osmanlı ve İznik çinileri bulunmaktadır. Topkapı Sarayı eserleri Çin ve Japon Porselenleri Bölümü’nde bulunan eserler aşağıdaki gibidir.
- 4000 Adet Seladon porseleni
- 618—906 arasında hüküm süren Tang devrine ait Seladon küpler
- Osmanlı padişahları tarafından özellikle Çin’de yaptırılan üzeri ayetlerle işlenmiş Çin porseleni kâseler
- Çin imparatorları için yapılmış olan ‘imparator sarısı’ rengi ile çeşitli porselenler
- Yakut ve zümrüt taşlarla işlenmiş porselen fincan takımları, kâseler
- Altın, gümüş, mercan ve mineden yapılma Çin Sarayı maketi (18.yy)
- Çeşitli motiflerle bezenmiş Japon porselenleri
- Avusturya Viyana’da imal edilmiş çiçek bezemeli porselen ibrik
- 1728 yılına ait Alman porseleni (Avrupa’daki ilk porselen 1723 yılında Bötger tarafından yapılmıştır.)
- Ressam Drouet tarafından çiçek motifleri yapılmış olan 1816 tarihli büyük porselen vazo
- Padişahlara hediye edilmiş olan Sevr imalatlı çeşitli Avrupa porselenleri
- Lehistan Kralı Stanislaus Poniotovski tarafından I. Abdülhamit’e hediye edilen ve bazı parçalarının Louvre Müzesi ile Victorio ve Albert Müzesi’nde bulunan yemek takımı.
- İstanbul’daki ilk porselen imalathanesi olan Eser-i İstanbul yapımı porselen çaydanlık
- Hindistan’dan gönderilen gümüş ibrikler, buhurdanlar, mangallar ve tavus kuşu biçimindeki yazı takımı.
- Şirket-i Hayriye tarafından II. Abdülhamid’e hediye edilmiş olan bayrağı mineden, kendisi yakut, zümrüt ve billurdan yapılmış vapur maketi
- Üzeri mineli bronz Çin vazosu
Topkapı Sarayı Müzesi Eserleri Arşiv Dairesi Bölümü
Topkapı Sarayı arşivlerinin ve envanterlerinin tutulduğu depo haricinde aynı zamanda bu arşivlerdeki halka açık olan önemli bilgilerin derlendiği ve gösterildiği bir arşiv dairesi de bulunmaktadır. Bu bölüm de artık ne yazık ki gezilememektedir. Bu bölüm, Osmanlı tarihi, mimarisi, sanatı, teşkilatı ve başka birçok yönlerini araştırmak isteyen herkes için adeta bir hazine değerindeydi. Öyle ki bu bölümde, Osmanlı padişahlarının yazışmalarından, sarayda yapılan bir tadilata, günümüze kadar gelememiş bir kasrın özelliklerinden, ölen bir kişinin saraya alınan eşya detaylarına kadar günlük olan veya kayıtlara geçen pek çok bilgi ve belge halka açık şekilde sergilenmekteydi. Kısaca bu bölüme evrak hazinesi desek pek de yerinde bir tabir olacaktır. Buradaki eserler değişik dillerde olmakla birlikte çoğu parşömen üzerine yazılmıştır. Arşiv dairesindeki 155.000’den fazla belge içinde en eski belge Orhan beyin temliknamesidir. Ayrıca bir diğer önemli eser Kanuni Sultan Süleyman’ın emri ile Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa’nın Muradî Sinan Reis tarafından kaleme alınan hatıralarıdır. Türkiye’de beş nüshası bulunan bu hatıraların geri kalan dört kopyası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü’nde bulunmaktadır. Diğer eserler ve belgelerin bazıları aşağıdadır:
- Padişahların el yazıları ile emirleri
- Vezir-i Azam’ların padişaha yazdıkları arz tezkereleri
- Padişahların Valide Sultanlarına yazdıkları mektuplar, yazışmalar ve cevapları
- Şehzadelerin birbirleri ile yaptıkları mücadeleleri anlatan belgeler
- Ruznâmeler (padişahların günlük hayatlarını anlatan yazılar, defterler)
- Hazine sayımı
- İnşaat ve onarım defterleri
- Yabancı hükümdarlara yazılan nâmeler ve cevapları
- Fermanlar, hükümler, beratlar
- Süleymaniye ve Sultanahmet camilerinin amele ücretleri
- Nüfus sayımı defterleri
Topkapı Sarayı Müzesi Eserleri Saray Silahları Bölümü veya Silah Müzesi
Müzenin en ilgi çeken yeri şüphesiz Topkapı Silah Müzesi veya Silah Odası’dır. Günümüzde gezilemeyen bir bölüm olan Silah Odası, Osmanlı’nın kullandığı silahlardan hanedanlığa hediye edilen silahlara kadar çeşitli silahları barındırmaktaydı. Dönemin ünlü devlet başkanlarının, sultanların, şahların kuşandığı savaş zırhlarından, kullandığı silahlara kadar çok geniş bir koleksiyona sahipti. Topkapı Sarayı depoları dâhil envantere kayıtlı olan tüm silahların sayısı 10.000’den fazladır. Zamanında sergilenen eser sayısı 4000’dir. Bir zamanlar teşhir edilen silahlar altı bölüme ayrılmıştır: vurucu, dürtücü, kesici, atıcı, koruyucu silahlar ve savaş teçhizatları. Peki, bu Topkapı Sarayı Müzesi Silah Bölümü eserleri içinde neler vardı:
- III. Sultan Selim’e ait miğfer
- 15.yy’da yapılmış Türk yayı ve oku
- 16.yy-19.yy arası Türk yapımı topuzlar, salıklar, teberler ve kopuzlar
- Mısır-Memlük Sultanı Kayıtbay’ın zırhı ve miğferi
- Arap, Emevî, Abbasi, Mısır, Memlük, İran, Tatar, Hint, Afrika ve Japon silahlarının en güzel örnekleri (en eski silah 7.yy)
- 16.yy’a ait Türk topuzları ve haşhaş başı biçiminde Memlük topuzları
- III. Sultan Mehmed’e ait tepesine 34 adet ufak küçük küre yerleştirilmiş olan salık. Kitabesinde III. Sultan Mehmed’in bir defada 300 kere salladığı yazmaktadır.
- Türk, İran ve Memlük cirit ve mızrakları
- 16. ve 17.yy’a ait yüzlerce Türk kılıcı
- Üzerlerinde kullandığı padişahların isimleri yazılı olan 65 padişah kılıcı
- Türk ok ve yayları ile II. Bayezid’e, III. Selim’e, Sultan Abdülaziz’e, III. Ahmed’e ait ok ve yaylar
- Maşalı ve çakmaklı tüfekler (III. Selim ve II. Mahmud’a ait tüfekler)
- Kılıç, yatağan, baston ve kazma biçiminde tabancalar
- Avrupa, Yakın Doğu ve Japonlara ait miğferler, kalkanlar
- Sedef kakmalı ve av sahneli betimlemeli İran ve Osmanlı padişahları kalkanları
Hazine Odası Bölümü
Osmanlı döneminde padişahlar iki adet farklı hazineye sahiptir. Bunlardan ilki dış hazine denilen devletin hazinesi diğeri de iç hazine denilen Hazine-i Hümayun diye anılan padişahın şahsi hazinesidir. Padişahın kişisel hazinesinden Hazine Kethüdası sorumludur. Hazine koğuşu Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi dönüşü kullanmış olduğu akik mühür ile mühürlenirdi. Öyle ki ondan sonra gelen padişahlar da Yavuz Selim’in vasiyeti gereği aynı mühürle kapının mühürlenmesini emretmiştir.
Maliye hazinesi de denilen dış hazine para sıkıntısı çektiğinde iç hazineden ödünç olarak para alır ve geri ödeyecek duruma geçtiğinde de aldığı tutarı geri öderdi. Sultan II. Mahmud dönemine kadar tüm kayıtların tutulduğu bu hazine transferleri Topkapı Sarayı çalışanları değiştirilince artık tutulmamaya başlanmıştır. Hazine Bölümü’nde sergilenmiş olan önemli başlıca eserler:
- Sultan II. Mahmud’a ait elmaslı askı
- Sultan Mecid’in yaptırdığı 48 kg ağırlığında som altından üzerinde 6482 adet pırlanta olan iki şamdan (2021 yılında kayıp olduğu gazetelere haber olmuştur.)
- Altın kaplamalı ciltli Kuran-ı Kerim
- Altın taht veya Bayram tahtı (günümüzde Arz Odası bölümünde sergilenen iki tahttan biri)
- Nadir Şah hediyesi altın işlemeli taht
- Sultan I. Ahmed dönemine ait 50’den fazla elmasın işlenmiş olduğu altın mücevher (broş)
- Sultan II. Mahmud’a ait altın şamdanlar
- 86 karat ağırlığında Kaşıkçı elması. Elmasın etrafında 49 pırlanta bulunmaktadır. Bazı kaynaklara göre bu elmasın Pikot elması olduğu yazılmaktadır.
Ayrıca Topkapı Sarayı depolarında sergilenen bu altın, elması veya değerli taş işlemeli hazinelerin çok daha fazlası olduğu bilinmektedir. Ancak sergileme alanı darlığı nedeniyle depoda bulunan bu hazine eşyalarının çoğunun sergilenemediği de bilinmektedir.
Kutsal Emanetler Dairesi, Has Oda
Topkapı Sarayı Kutsal Emanetler Bölümü, Has oda veya Hırka-i Saadet odası olarak da adlandırılmaktadır. Bu bölümdeki tarihi eserler Hz. Muhammed’e, halifelere ve peygamberin ailesine ait olan eşyalardır. Buradaki eşyalar, Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferi sonrası getirdiği eşyalar ile birlikte İslam ülkelerinden derlenen eşyalardan meydana gelmektedir. Günümüzde de bu bölüm açık olmakla birlikte biraz değiştirilmiştir. Dört odadan oluşan bölümde Hacet Kapısı denilen ve ziyaretçilerin Hırka-i Saadet’e baktığı kapı sonradan kapatılmıştır. Ayrıca yine bu bölümde hiç ara verilmeden Kuran-ı Kerim okunmaktadır. Osmanlı döneminde bu bölümün kırk adet hademesinden ilkinin padişah olduğu bilinmektedir. Kutsal Emanetler’in bir kısmı ise Sultanahmet Meydanı’nda bulunan Türk ve İslam Eserleri Müzesi içinde gezilebilir. Bu bölümdeki eserler aşağıdadır:
- Kâbe’deki tövbe kapısı
- Hz. Muhammed’in savaşlarda kullandığı kılıçlar ve kınları
- Hz. Ali ve Hz. Ömer’in kullandığı kılıçlar
- Som altından yapılmış sandık içinde kırk kat paha biçilmez perdelerle bohça haline getirilmiş bezemelerin içinde som altından bir başka sandık üzerinde Hırka-i Saadet (Topkapı Sarayı kayıt defterine göre 1,24 m boyunda, siyah yünlü kumaştan yapılmış, geniş kollu, yakası ve etekleri ile sağ ön tarafı yırtık). Bu hırka Hz. Muhammed’in Kâab ibni Zuheyr’e hediye ettiği hırkadır.
- III. Sultan Ahmed’in yazdığı kıymetli taşlarla süslü kelime-i şehadet
- Hz. Muhammed’in kadınlarına ait eşyalar
- Padişahlar veya kumandanların savaşa çıkarken yanlarına aldığı, günümüzde kumaşla kaplanmış sancak
- Kâbe’nin anahtarları
- Kâbe’den getirilen altın oluk
- Sakal-ı Şerifler
- Hz. Muhammed’in altın levha ile kaplanmış ayak izi
- Hz. Muhammed’in Uhud Savaşı esnasında kırılan dişinin bir parçası
- Hz. Muhammed’in oku, yayı, mührü, kılıç kabzaları, kabir toprağı
- Hz. Musa’nın asası
- Hz. Davud’un kılıcı
- Hz. İbrahim’in tenceresi
- Hz. Yusuf’un cübbesi
- Kâbe’nin kilitleri
- Mescid-i Aksa ve Mescid-i Nebevi’nin maketleri
- Hz. Muhammed’in kızı Fatıma’nın seccadesi, gömleği ve hırkası
- Hz. Nuh’a ait tencere
- Hz. Yusuf’a ait gömlek
- Hz. Ali’nin el yazısı ile yazdığı Kuran-ı Kerim
- Hacerü’l-Esved (Hacer-i Esved) muhafazası
- Altın kutu içerisinde muhafaza edilen deriye yazılmış Nâme-i Saadet (İslam dinine davet için Hz. Muhammed tarafından yazılmış ve altında mührü bulunan mektup)
- Hz. Osman’ın olduğu düşünülen Kuran-ı Kerim ve öldürüldüğü sırada okuduğu rivayet edilen açık kalmış sayfası.
Padişah Portreleri Bölümü (Osmanlı Resim Galerisi)
Topkapı Sarayı Müzesi içerisinde en önemli bölümlerden biri de Padişah Portreleri Bölümü de denilen Osmanlı Resim Galerisi Bölümü’dür. Günümüzde bu bölüm de gezilememektedir. Burada sonradan yapılmış tüm padişah portreleri, resimleri ile birlikte saraydaki önemli günleri betimleyen tablolar da bulunmaktadır. Ayrıca sarayda görev almış önemli şahsiyetler ile çeşitli görevlilerin, vezirlerin de portreleri bulunmaktadır. Ayrıca çeşitli minyatürler de yine bu bölümdedir. Bu bölümdeki bazı eserlerin 2020 yılı başında Dolmabahçe’deki Millî Saraylar Resim Müzesi’ne sergilenmek üzere götürüldüğü bilinmektedir. Bu bölümdeki önemli eserler şunlardır:
- II. Mustafa ve III. Ahmed’in annesi Emetullah Rabia Gülnûş Valide-Sultan portresi
- Sultan Abdülmecid’in kılıç alayı tablosu (Paulo Verona, 1839)
- Levnî minyatürleri (18.yy)
- II. Selim portresi
- Sultan İbrahim’in kızı Emine Sultan portresi
- Enderun hizmetkârlarından Zülüflü Baltacı tasviri
- III. Mustafa’nın altın tahtta oturmuş tasviri
- III. Selim’in sağ elinde Hazine dairesinde bulunan inci tesbihi ile sedirde oturmuş bir tablosu
- Sultan Abdülaziz’in tahta üzerine yağlıboya tablosu (1867, E Pesky Rustchuk)
- III. Selim’in at üzerindeki bir tablosu (Hippolite Berteaux)
- II. Mahmud’un çeşitli zamanlarda saray ressamlarına yaptırdığı portreleri ve tabloları
- Paşalar Odası denilen bölümde çeşitli vezirler ve elçilerin saraya ve padişahlara hediye ettiği yağlıboya tablolar
- Sadrazam Yirmi-sekiz Çelebizade Mehmed Said Paşa’nın iki adet portresi
- İbrahim Çallı ve Feyhaman Duran’ın yaptığı portreler başta olmak üzere bir milli galeri yapmak için 1954 yılında oluşturulan ünlü ressamlar ve şairler portre galerisi
Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bölümü
Topkapı Sarayı Müzesi içerisindeki kütüphane bugün III. Ahmed kütüphanesi (Enderun Kütüphanesi) ve Ağalar Camii (Saray Kütüphanesi)’nden ibarettir. Günümüzde Ağalar Camii içine girilemese de III. Ahmed Kütüphanesi ise yapılan restorasyonun tamamlanması ardından gezilebilmektedir. Ancak içinde sergilenmeye değer eser niteliği taşıyan kitap yoktur, sadece canlandırmalar bulunmaktadır. Aslında Topkapı Sarayı Kütüphanesi içindeki eserler padişahların savaş haricinde kitaba ve minyatür sanatına verdiği önemi göstermektedir. Çünkü kütüphanede sayılamayacak kadar çok levha, kitap ve minyatür bulunmaktadır. Topkapı Sarayı Kütüphanesi dünyadaki en çok minyatürü barındıran kütüphanedir. 1925 yılında Ağalar Camii restore edildikten sonra sarayın değişik yerlerinde dağınık haldeki kütüphane buraya toplanmış ve adına da ‘yeni kütüphane’ denilmiştir. Topkapı Sarayı’nın içindeki köşkler dâhil Topkapı Sarayı Kütüphanesi içindeki kitap, yazma, risaleler burada toplanmıştır. Topkapı Sarayı Kütüphanesi içindeki diğer eserler aşağıdaki gibidir.
Hazine Kitaplığı
Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren satın alınan, hediye edilen, yazanı veya sanatkârı tarafından takdim edilen kitapların sayısı 2999’dur. Bu eserlerin 632 adedi batı dillerin basılmış kitaplardır. Örneğin bu kütüphanedeki yazma eserlerin en önemlilerinden biri 13.yy’da Selçuklular döneminde yazılmış Varaka ve Gülşah Mesnevisi’dir. Hazine kitaplığında 140 cilt Murakka bulunmaktadır. Bunların içinde de 7233 adet minyatür mevcuttur. Diğer önemli eserlerden bazıları aşağıdadır:
- Minyatürlü Fatih Albümü, minyatürlü Akkoyunlu Yakub Bey albümü
- Firdevsi’nin Şehnamesi (43 nüsha)
- Nizamî’nin Hamse albümü (45 nüsha)
- Hürname’ler
- III. Murad Sürnamesi
- Nusretname
- Levnî’nin elli kadar minyatürü
Emanet Hazine Kitaplığı
- Türkçe, Arapça ve Farsça 3119 eser
- Gubari Hat ile yazılmış Kuran-ı Kerim’ler
- Savaşlarda sancakların tepesine asılan sancak Kuran’ları
- Birçok padişaha ve paşalara ait vakıfnameler
- Şeyh Hamdullah, Karahisarî, Hafız Osman ve birçok hat sanatkârının koleksiyonları ve murakkaları
Medine Kitaplığı
Kitaplıkta 566 eser bulunmaktadır. Bu kitaplar I. Dünya Savaşı sırasında Medine Muhafızı olan Fahreddin Türkkan Paşa tarafından gönderilmiş olup çoğunluğu dini kitaplardır.
Koğuşlar Kitaplığı
Enderun Okulu öğrencileri ile saray çalışanlarının koğuşlarında bulunmuş olan kitaplardır. 1235 adet eser bulunmaktadır. Bu kitaplıkta genellikle Kuran’lar, hadis kitapları, fıkıh kitapları mevcuttur.
Revan Köşkü Kitaplığı
Din, tarih ve edebiyat ağırlıklı eserlerin sayısı 2083’tür. Sultan I. Mahmud tarafından yaptırılan kitaplığa III. Osman ve III. Mustafa tarafından da eserler konulmuştur.
Bağdat Köşkü Kitaplığı
Kitaplıkta 415 eser mevcuttur. Kütüphaneye genellikle I. Abdülhamid ve III. Selim tarafından eserler bağışlanmıştır. Buradaki en önemli eser 94 minyatürü ile III. Murad döneminin önemli olaylarını anlatan Şehnamecibaşı Seyyid Lokman tarafından Farsça yazılmış ‘Şehenşahnâme’ isimli eser bulunmaktadır.
Enderun Kütüphanesi veya Sultan III. Ahmed Kütüphanesi
Topkapı Sarayı’ndaki ilk büyük kütüphanedir. 1311 yılında büyük bir merasim ile yapımına başlanmıştır. Yapının temelinde Sultanahmet Cami temelinde kullanılan altın kazma kullanılmıştır. Bu altın kazma günümüzde yapının girişinde sergilenmektedir. III. Ahmed Kütüphanesi’ne Enderun Kütüphanesi de denilmektedir. Kütüphane içinde 3889 adet eser bulunmaktaydı, bunların 144’ü Bizanslılardan kalmış olan Yunan, Latince ve Süryani dillerinde yazılmıştır.
Ayrıca kaynaklardan edinilen bilgilere göre V. Mehmed ve Tiryal Hanım Kütüphanesi’nde 1130 adet eser, Yeni Gelen Yazmalar Kitaplığı’nda 1104 eser, Yeni Gelen Basmalar Kitaplığı’nda 3828 eser, Güzel Yazılar bölümünde de 2000 adet eser bulunmaktaydı.
Topkapı Sarayı Müzesi Taş Eserleri Bölümü
Topkapı Sarayı Taş Kitabeler bölümü de denilen bu bölümde 272 adet kayıtlı eser bulunmaktadır. Genellikle kitabeler, taş levhalar ve taş eserlerinin bulunduğu bu bölüm Osmanlı Sarayı tarihini anlamak için önem teşkil etmektedir. Öyle ki çeşmeler, sütun başlıklar, sütun gövdeleri, kaideler, taş küpler, su tekneleri, kurnalar, kapı lünetlerinin olduğu bu alandaki eserlerin kim tarafından ne için yapıldığı yapılan çalışmalar sonucunda belirlenmiştir.
Buradaki ilginç taş eserlerden biri, Sultan III. Ahmed’in yaptırdığı ve Sultan I. Mahmud’un genişlettiği, ancak günümüze kadar gelmeyen ‘Top Kapısı’ yanında bulunan Topkapı Yazlık Sarayı’nın kitabesidir. Ayrıca sarayın bulunduğu alanda daha önce yapılan Helenistik, Roma, Bizans dönemlerine ait sütun başlıkları, kaideleri de görülmeye değer eserler arasındadır. Sütun başlıkları arasındaki en büyüklerinden biri günümüzde ikinci avlunun sağ tarafında görülebilmektedir.
Topkapı Sarayı Mutfaklar Bölümü (Osmanlı ve Saray Mutfakları)
Helvahâne de denilen Saray Mutfakları Bölümü’nde özellikle yemek pişirmede kullanılan bakır kaplar ilgi çekmektedir. Günde ortalama saray çalışanı olan beş bin kişiye yemek yapıldığı düşünülürse buradaki bakır kapların ve diğer mutfak eşyalarının oldukça büyük olduğu görülmektedir. Buradaki bir başka mutfak eşyası olan tombak ise bakıra altın ve cıva alaşımı uygulanarak elde edilmiştir. Ayrıca bu bölümde leğen ve ibrik takımları, gülabdanlar, buhurdanlar, fincan zarfları, şerbetlikler, su güğümleri, sütlük, servis tepsileri, kapaklı kâseler ve diğer mutfak eşyaları bulunmaktadır.
Topkapı Sarayı Müzesi içindeki bu bölüm de ikinci avluda sağ tarafta bulunmaktadır. Bu bölüm özellikle bacaları ile de dikkat çekmektedir. Yapıyı saray kompleksine ekleyen ise Mimar Sinan’dır.
Topkapı Sarayı Gümüşleri veya Gümüşlükler Dairesi
Topkapı Sarayı hazinesi içinde gümüş eşya ve takıların ayrı bir önemi bulunmaktadır. Bundan dolayı hazineye bağlı bir şekilde açılan Gümüşlükler Odası özellikle 16.yy ve 19.yy. arasında üretilen gümüş eserlerden meydana gelmektedir. Bu bölümde yaklaşık 2000 adet gümüş eser bulunmaktadır. Topkapı Sarayı gümüş koleksiyonu padişahların tahta çıkma yıldönümlerinde aldıkları gümüş hediyeler, Avrupalı diplomatların getirdiği gümüş hediyeler, bağışlanan ve satın alınan gümüşlerden meydana gelmektedir.
Gümüş ibrikler, gümüş sandaletler, takılar, kolyeler, hazineye ait gümüş sikkeler, buhurdanlıklar bunlara sadece birkaç örnektir. Günümüzde bu bölüm de ne yazık ki kapalıdır.
Arz Odası ve Eşyaları Dairesi
Arz Odası, Topkapı Sarayı üçüncü avlusunun hemen girişindedir. Günümüzde altın tahtın sergilendiği bölümdür. Topkapı Sarayı Arz Odası, padişahların Divan-ı Hümayun üyeleri ve yabancı devlet adamları, bürokratları ile görüştüğü dairedir.
Altın taht, tunç kaplamalı ocak davlumbazı, çini kaplamalar, Sultan Abdülmecid’in mermere işlenmiş tuğraları görülmeye değer eserlerdir. Arz Odası’nın arka tarafındaki sedirin üzerindeki minderlerin işlemeleri altından olup bu işlemeler günümüzde hazine dairesi deposundadır.
Padişah Elbiseleri Dairesi
Topkapı Sarayı Müzesi eserleri arasında Silah Dairesi kadar ilgi çeken bir başka bölüm de Padişah Elbiseleri Dairesi’dir. Bu bölümde Osmanlı padişahlarının gerek tahtta gerekse özel yaşamlarında giydikleri kaftanlar, kürkler ve elbiseler ile çeşitli dokuma eşyaları bulunmaktadır. Bu bölüm de ne yazık ki günümüzde kapalıdır. Bu bölümdeki elbiseler kemba, çatma, diba, atlas, kadife, seraser, gezi, kutnu ve zerbast içermektedir. Ayrıca birçoğu altın işlemeli ve altın ipliklidir.
Ayrıca padişahların savaşlarda ve halkın içine çıktığı zamanda giydiği tılsımlı gömlekler de yine burada sergilenmekteydi. Öyle ki bu gömleklerin bazılarının yapılışı üç yıl kadar sürmekteydi. Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Elbiseleri Dairesi eserleri toplamda 1550 adettir. Ancak bunlardan 90 tanesi sergilenmiştir. Buradaki eserler genellikle ölen padişahların üzerindeki giysilerin saklanması ile oluşturulmuştur. Burada bulunan başlıca eserler şu şekildedir:
- Sultan II. Mehmed’in kaftanı
- Sultan III. Osman’ın kaftanı
- Fatih Sultan Mehmed’in kaftanı
- Sultan I. Selim’in kaftanı
- Sultan I. Selim’in çocukluk kaftanı
- IV. Murad’ın çocukluk kaftanı
- Şehzadelerin giysileri ve kaftanları
Topkapı Sarayı Esvap Odası
Padişahların kutsal emanetleri ziyaret etmeden önce duruma uygun şekilde giyindiği odadır. İçinde herhangi bir eser yoktur. Günümüzde ziyarete kapalıdır.
Topkapı Sarayı Hekimbaşı Kulesi
İki katlı olan kule, Topkapı Sarayı’nın dördüncü avlusunda bulunmaktadır. Günümüzde ziyarete kapalı olup içinde bir eser bulunmamaktadır.
Topkapı Sarayı Sofa Köşkü
Sarayın dördüncü avlusunda bulunmaktadır. Kara Mustafa Paşa Köşkü de denilmektedir. İçinde bir eser bulunmamakla birlikte ziyarete açıktır.
Bağdat Köşkü
Mimarisi, bezemeleri ve süslemeleri ile dikkat çeken köşk, sarayın dördüncü avlusunda bulunmaktadır. İçinde bir eserin bulunmadığı köşk ziyarete açıktır.
Revan Köşkü
Revan zaferi sonrası yapılan köşke, dördüncü avluda bulunmaktadır. Ziyarete açık olan köşk içinde sadece 1. Ahmet için Sedefkâr Mehmed Ağa tarafından yaptırılmış Arife tahtı bulunmaktadır. Arife tahtı padişahların bayramlardan bir gün önce arife günü sarayda düzenlenen merasimlerde kullandığı tahttır. Günümüzde Topkapı Sarayı içinde sergilenen ikinci tahttır. Topkapı Sarayı Müzesi eserleri içinde saygın bir yeri olan Arife tahtının altın ve zümrütle işlenmiş büyük bir tepeliği bulunmaktadır. Arife tahtı genel olarak ahşap, sedef ve bağa işçiliğinin güzel örneklerinden biridir.
Sünnet Odası
Günümüzde ziyarete açık olan Topkapı Sarayı yapılarından biri olan Sünnet Odası özellikle çinileriyle önem kazanmaktadır. Bu odanın iç ve dış çinileri orijinal İznik çinisidir. Özgün pencere önü mermer çeşme detayları da Sünnet Odası’nı özel kılan unsurlardır. Odanın içinde başka bir eser bulunmamaktadır.
Sonuç
Topkapı Sarayı Müzesi süregelen restorasyonlar ve kurumlar arası devir sebebiyle kapalı bölümlerden dolayı günümüzde ne yazık ki iç mekanlarda Osmanlı eserlerinin görülebileceği bir müze olmaktan çıkmış olup daha ziyade mimari mekanları ve avlularında gezilecek bir yer haline gelmiştir. Topkapı Sarayı Müzesi içinde artık ne yazık ki 1990 yılından önce görmüş olduğumuz hiçbir eser sergilenmemektedir. Dileriz en kısa sürede sayımlar tamamlanır, restorasyonlar bitirilir, daireler tekrar açılır, böylece o muhteşem Topkapı Sarayı Müzesi tekrar eski görkemine kavuşur ve eserleri tekrar gezilebilir.
Ayrıca İlgili Kaynaklar:
Topkapı Sarayı fotoğrafları
Topkapı Sarayı tarihi
Topkapı Sarayı köşkleri yapıları hakkında bilgiler
Topkapı Sarayı ilginç bilgileri
Topkapı Sarayı genel bilgileri
Harem bilgileri ve yapıları
Harem Dairesi Fotoğrafları
İstanbul tarihi yerleri
Marmara Bölgesi tarihi yerleri
Marmara Bölgesi fotoğrafları
https://www.millisaraylar.gov.tr/ziyaret-bilgileri
Çanakkale Gölge Kitabevi
Hayat Tarih Mecmuası 1965 Cilt 1-2
Topkapı Sarayı Müzesinde Bulunan Padişah Elbiseleri, Macide Gönül
Topkapu Sarayı, Reşad Ekrem Koçu
Topkapı Sarayı, Semavi Eyice
Topkapı Sarayı, Sedad Hakkı Eldem
Mekanlar ve Olaylarıyla Topkapı Sarayı, İlber Ortaylı
Bilinmeyen Yönleriyle Topkapı Sarayı, Salih Gülen
Topkapı Sarayı Müzesi İslam Minyatürleri, Filiz Çağman