Topkapı Sarayı Harem Dairesi Bölümleri

Topkapı Sarayı Harem veya Harem dairesi tarihi bilgileri, tarihçesi, içinde yaşanan olayları, entrikaları, sırları ile her devirde hemen herkesin ilgisini çekmiştir. Topkapı sarayı içinde en karmaşık yerlerden biri olan Harem dairesi veya Harem bölümü aynı zamanda bir yapılar topluluğu ve bütünüdür; harem girilmesi yasak olan yer anlamındadır. Topkapı Sarayı yapılmaya başladıktan sonra hemen hemen her padişahın eklemeler yaptığı, valide sultanların da yeni yapılar eklettiği Harem dairesi sarayın en özel yeridir. Hanedan üyelerinin bile girmek için sıklıkla kontrol edildiği bu özel bölüm Topkapı Sarayı tarihinde birçok entrikaya ev sahipliği yapmıştır.

Harem-i Hümayun da denilen Harem dairesi padişahların özel hayatlarının geçtiği tek yerdir. Adeta bir labirenti andıran Harem, iç içe geçmiş yapıların, koridorların, büyük ve gösterişli salonların karmaşık bir biçimde bulunduğu Topkapı Sarayı’nın en gizli ve sırlarla dolu yeridir. Ayrıca 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi içine giren İstanbul Tarihi Alanı içindeki Topkapı Sarayı’na dahil olduğu için Türkiye’den UNESCO Dünya Mirası Listesi‘nde yer almaktadır.

Haremde bulunan odaların her biri birbirinden güzel çinilerle, bezeme ve mimari harikalarla doludur. Herhangi bir oda diğer bir odaya benzemediği gibi aynı zamanda odalarda kullanılan işlemeler, oymalar veya süslemeler de birbirine benzememektedir. Harem içinde 28 ayrı bölüm, salon, koridor, taşlık ve yapı bulunmaktadır. Büyük ve süslü salonların, gösterişli odaların yanı sıra dar merdivenler, alçak duvarlı odalar ve karanlık avlular adeta iç içe bulunmaktadır.

Harem Dairesi Fotoğrafları İçin Lütfen Tıklayın

Topkapı Sarayı Harem Dairesi Ziyaret ve Giriş Ücretleri Bilgileri 2025

Topkapı Sarayı 2019 yılında Kültür Bakanlığı’ndan alınıp Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlanmıştır. Yapılan protokole göre Müzekart da Topkapı Sarayı girişinde geçmektedir. Ancak Müzekart ne yazık ki Topkapı Sarayı Harem Bölümü girişinde geçmemektedir. 18 yaş altı ziyaretçilere biletler ücretsizdir. Peki, ziyaret saatlerine geçmeden önce Topkapı Sarayı giriş ücretleri 2025 yılında ne kadar? Sorusuna cevap verelim.

Topkapı Sarayı’nı gezmek için üç çeşit bilet bulunmaktadır:

• Topkapı Sarayı Kombine Bilet (Topkapı Sarayı + Aya İrini + Harem) 350 TL (İndirimli 150 TL). Yabancı ziyaretçi bileti 2000TL
• Aya İrini giriş ücreti 150 TL (indirimli 75 TL). Yabancı ziyaretçi ise 750 TL.
• Harem 200 TL (İndirimli bilet ücreti ise 100 TL). Yabancı ziyaretçi 7500 TL (burada not düşmekte fayda var, T.C. vatandaşları, öğretmenler, öğrenciler, kimliği ve Müzekart ile gittiğinde farklı oranlarda indirim yapmaktalar, bu yüzden uzaktan fiyatları görüp vazgeçmeyin, kesinlikle gişeye sorun!)
• Topkapı Sarayı Gece Turu fiyatları ise yerli ziyaretçiler için 1000 TL, yabancı ziyaretçiler için 5000 TL’dir.

Birçok sitede değişik fiyat bilgileri olmasına rağmen Milli Saraylar resmi web sitesinde dahi fiyatlar eski fiyatlardır. Bundan dolayı en mantıklısı Müzekart ile Topkapı sarayı içini, köşkleri ve koleksiyonlarını gezmektir. Ancak dediğimiz gibi Harem ve Aya İrini’de Müzekart geçmediği için çeşitli indirimler de bu bölümlerin gişelerinde mevcuttur. Topkapı ziyaret saatleri ise Salı günleri hariç haftanın diğer tüm günleri 09:00 – 17:30 arasıdır. Ayrıca dini bayramların ilk günleri de kapalıdır.

Topkapı Sarayı Harem Genel Tarihi Bilgileri ve Harem’de Yaşayanlar

Osmanlı devleti yeni kurulduğunda padişahla kadınlarının ilişkileri Orta Asya Türk töresinden de gelen alışkanlıkla eşit statüdeydi, başlarda padişahlar sadece beylerin ya da hükümdarların kızları ile diplomatik olarak da tanımlanabilecek evlilikler yapmışlardır. Ayrıca bunların yanında cariye ve odalıkları ile ikbal denilen gözdeleri de bulunmaktadır. Haremde bulunan yüzlerce hatta binlerce cariyeni sadece çok az bir kısmının padişahla birebir ilişkisi bulunmaktadır, bunların dışındakiler sarayın harem bölümünün tüm işlerini üstlenip sürdürürler. Harem dışındaki görevlilerin tamamının erkek olduğu düşünülürse haremin çoğunlukla kadınların gözetiminde olduğu daha net anlaşılacaktır.

Padişahların eşlerinin sayısı ilk başlarda dördü geçmemiştir. Özellikle Fetret devrinden sonra padişahlar nikah kıyarak evlenmekten vazgeçmişlerdir. I. Süleyman ve II. Selim bu konuda istisnadır, Hürrem Sultan ve Nurbanu Sultan’la nikahlandıkları bilinir. I. Ahmed, II. Osman ve Abdülmecid’in de nikah kıyarak evlendikleri düşünülmektedir. Haremde özellikle II. Selim sonrasında ikballer, hasekiler ve kadın efendiler çoğalmıştır. İçlerinde 300 kadar cariyesi ve bunlardan doğma çocukları olan padişahlar bulunmaktadır. Örneğin III. Murad’ın 130’dan fazla çocuğu olmuştur.

Saraya çeşitli yollarla yeni alınan cariyelere okuma yazma, saray terbiyesi ve Müslümanlık öğretilmiş; ayrıca müzik, biçki, nakış, dikiş ve çeşitli oyunlar gösterilmiştir. Bu döneme acemilik denilmiştir. Acemi olan cariyenin daha sonra erişeceği mertebeler ‘şakird’, ‘usta’, ‘gedikli’ mertebeleridir. Gedikli, kadınlardan daha aşağıda bir mertebe olmakla birlikte padişaha hizmetlerine göre çeşitli isimlerle anılmışlardır (çaşnigir usta, çamaşır ustası gibi).

Nikah kıysın kıymasın padişahın yatağını paylaştığı cariyeler has odalık ya da ikbal ismini alır. Çocuğu olan ikbal ise hünkâr hasekisi ya da sadece haseki isimleri alırlardı, erkek çocuğu olan haseki ise haseki sultan olarak adlandırılırdı. Harem’de hasekiler III. Ahmed’den sonra kadın (katun, hatun) olarak anılmaya başlanmıştır. Özellikle bu dönemde padişahın dört eşinin her birine kadın efendi, ilk eşe başkadın denmektedir.

Kadınlar içinde padişahın çocuğunu doğurmuş olanlara Haseki ismi verilmiştir. Eğer erkek çocuk doğurmuşsa Haseki Sultan, kız çocuk doğurmuşsa Haseki Kadın isimleri ile anılmıştır. Padişahın annesine ise Valide Sultan denilmektedir. Valide Sultan Haseki Sultan’dan daha yüksek bir mertebedir. Yeni padişah ile birlikte Valide Sultan da değişmektedir. Cariyeler hariç tüm kadınların her birinin haremde ayrı dairesi vardır. Ayrıca her kadının da çeşitli hizmetçileri bulunmaktadır. Türkiye’nin ilk kadın mimarlarından olan Mualla Anhegger (Mualla Eyüboğlu), Tarih Mecmuası yazarı Orhan Yüksel’in ‘haremin kaç odası var?’ sorusuna röportajda 380 odası olduğunu söylemiştir.

Harem İçinde Veliahtlar

Monarşi ile yönetilen devletlerde hükümdar öldükten sonra tahta geçecek kişiye veliaht denilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu içinde de veraset sistemine göre veliaht, kısaca padişahın oğludur. Fatih Sultan Mehmed, imparatorluğun ilk günlerinde Fatih Kanunnamesi’nde belirttiği gibi saltanatın varlığını sürdürmek ve padişahın yerini sağlamlaştırmak için kardeş katliamını onaylamış ve hayata geçirmiştir.

Ancak I. Ahmed (d. 1590 – ö. 1617), veraset sistemini değiştirerek kardeş katli yasayı yürürlükten kaldırmış ve kafes sistemini getirmiştir. Kafes sistemi de veliahtların Harem içinde işkencelerle yaşamasına sebep olmuş ve genellikle akıl sağlıklarının kaybetmelerine yol açmıştır. İşte Harem’in diğer bir sakinleri de bu veliahtlardır. Öyle ki veliahtların Harem içinde kafes denilen mekanlardan çıkmaları bile yasaktır. Haremin diğer sakinleri de hadım edilmiş olan çalışanlarıdır. Karaağalar, Zülüflü Ağalar bunlara örnektir.

İstanbul’un fethinden sonra Osmanlı padişahlarının kısa bir süre altın çağlarını yaşayıp hem ülkeyi, hem hazineyi hem de saray kültürünü geliştirdikleri, daha sonra ise gerileme devri süresince sarayda adeta zevk-ü sefa içinde oldukları, ancak bu duruma gelebilmeleri için çoğunlukla kafes denilen yerde zaman geçirmeleri veya esir tutulmaları gereken Topkapı Sarayı Harem dairesi, 380 odası ile hangi yapıları ile tarihi bilgileri barındırmaktadır? Yüzyıllar içinde Harem nasıl şekil almış ve nasıl büyümüştür?

Topkapı Sarayı Harem Tarihi Kapıları Bilgileri

Harem bölümünün üç kapısı bulunmaktadır. Bunlardan ilki üçüncü avlu veya Enderun’a açılan Kuşhane kapısı, ikincisi Kubbealtı’nın bulunduğu ikinci avluya açılan Araba Kapısı, diğeri de Haliç yönündeki Cümle Kapısı’dır. Cümle Kapısı’nın üzerindeki Ayet-i Kerime’de Ey iman edenler! Kendi evleriniz dışındaki evlere izin istemeden ve orada yaşayanlara selam vermeden girmeyiniz” yazmaktadır. Ancak Harem bölümünün ana kapısı, Araba Kapısı olarak geçmektedir. Fakat Harem bölümü bu kapıdan itibaren başlamamaktadır.

Araba Kapısı’nın kullanım amacı valide sultanların, haseki sultanlar ile padişahların kızlarının ve kız kardeşlerinin şehir merkezine gitmek için bu kapıdan arabaya binmeleridir. Ayrıca yine bu kapıdan Harem’e dönülmektedir. Kapının çevresi mermer, kanatları ise demirdir. Kapının etrafı ise çinilerle süslenmiştir. Bu kapı Üçüncü Sultan Murad döneminde 1588 yılında yaptırılmıştır.

Topkapı Sarayı Harem Dairesi Hakkında Tarihi Bilgileri

Bazı tarihçilere göre mevcut olan günümüzdeki harem bölümü ‘Kışlık Harem’ olarak geçmektedir. 16.yy’a ait bazı gravürlerde Sarayburnu sahilleri çepeçevre ahşap binalarla kuşatılmış görülmektedir. Burası da ‘Yazlık Harem’ olarak geçmektedir. Ancak yazlık harem günümüze kadar yangınlardan ve depremlerden dolayı gelememiş, sadece harem dairesi olarak kışlık harem gelebilmiştir. Günümüzdeki harem yapılarının çoğu da ilk yapıldığı dönem olan 16.yy ve 17.yy’ın başlarından kalma değildir. Günümüzdeki yapılar daha çok 17.yy ortalarına ait yangınlar sonrası yapılardır. Tahta her çıkan padişah mevcut yapılara yenisini eklediğinden harem durmadan genişlemiştir. Bu bakımdan dolayı muhtelif yapılar padişah isimleri ile anılmaktadır, III. Ahmet odası, III. Osman yatak odası gibi.

Harem bölümü ilk yapıldığında doğal olarak çok daha küçük bir alanı kaplamaktadır. Buna ek olarak yapılmaya başlandığı ilk zamanlardan itibaren genellikle ahşap olarak tasarlanmış ve yapılmıştır. Yapıların içindeki çiniler Türk çini sanatının önemli eserlerine örnek teşkil etmektedir. Harem’de bulunan küçük veya büyük her bir odanın bir ismi ve bir amacı bulunmaktadır. Harem kompleksinin ilk yapısının tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmese de Fatih Sultan Mehmed döneminde yapıldığına dair veriler kuvvetlidir. Ancak araştırmacılar Valide Sultan avlusunun ve Altın Yol’un Harem’in en eski yapıları olduğunu düşünmektedir.

Hırka-i Saadet Dairesi yönündeki binaların da Yavuz Sultan Selim dönemi yapıları olduğu ve 1516 yılından sonra yapıldığı bilinmektedir. Mimar Sinan’ın birçok eklemeler yaptığı Harem’e III. Murad döneminde de birçok ekleme yapılmıştır. 18.yy’da III. Ahmet, I. Mahmud, III. Osman, I. Abdülhamit, III. Selim dönemlerinde Harem’e yine çeşitli eklemeler yapılmış ancak fazla yer olmadığından bu yapıların bazıları oda şeklinde bazıları ise asma-bahçe veya asma-teras biçiminde yapılmıştır. Bundan dolayı yeni inşaatlarda temel olarak zemine kadar indirilmiş yüksek payeler ve ayaklar kullanılmıştır.

Topkapı Sarayı Harem Yapıları, Haremde Bulunan Odalar, Köşkler ve Yerler ile Tarihi Bilgileri

Topkapı Sarayı Harem’i içinde irili ufaklı, gösterişli gösterişsiz birçok oda, koridor, avlu gibi yapılar bulunmaktadır. Bunların bazıları çok geniş alana yayılmış, bazıları da adeta iki oda arasına sıkışmış durumdadır. Bazıları asma kat şeklinde olmakla birlikte bazıları da günümüzde ekleme yapı biçimindedir. Harem’in boyutu 100 metreye 85 metre olsa da adeta üst üste binmiş karmaşık bir labirent gibidir. Harem içinde bulunan her yerin bir adı vardır. Bu yerlerin ise hemen hemen hepsinde ilginç olaylar yaşanmıştır. Bazıları gün yüzüne çıkmış olsa da bazıları hiç duyulmamış olabilir. Peki, bu yapılar nelerdir.

Dolaplı Kubbe

Araba kapısı ile tunç kanatlı kapı arasındaki penceresiz bir kapı aralığı bölümüdür. Kapının kanatları kapıya göre kısadır. Adından da anlaşılacağı üzere üstü kubbe ile örtülmüş olup ışığı da kapıdan almaktadır. Dört duvarında da yeşile boyanmış dolap kapakları bulunmaktadır. Burası ile ilgili ilginç bilgilere Topkapı Sarayı Efsaneleri sayfasından ulaşabilirsiniz.

Sultanlar ve saraya mensup kadınların araba ile şehre girip çıktıkları kapı bu kapıdır. Bu bölüme Araba Kapısı da denilmektedir. Anlatılanlara göre Zülüflü Baltacılar çarşıdan çeşitli eşyaları buraya getirerek dolaplara bırakmakta, harem mensupları da içlerinden seçtiklerini almaktadır. Hatta bir keresinde eşyasının parasını almak isteyen Yahudi bir tüccar bu kapıya gelmiş ancak kendisinden bir daha haber alınamamış ve kendisini gören olmamıştır.

Karaağalar Nöbet Yeri

Haremdeki müstakil yapılardan biridir. İki bölümden oluşmakta ve bir kemer ile ortadan ayrılmaktadır. İki bölümlü odanın bir bölümü kubbeli, diğer bölümü ise tavanlıdır. Yapının solundaki geçitten Karaağalar Camii’ne gidilir. Sağdaki merdivenden ise Adalet Kulesi’ne ve Kubbealtı’nın meşhur ‘kafesi’nin arkasındaki odaya çıkılmaktadır. Buranın duvarları tavana kadar çinilerle kapılıdır. Duvarlarda ayrıca içinde yazıların bulunduğu çini panolar da bulunmaktadır. Yapıdaki kitabeye göre IV. Murad zamanında baştan sona restore edildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca odada daha öncesinde bulunan çini panolarda, değişen haremağalarına nasihat ve tembih içeren cümleler bulunmaktadır.

Karaağalar Camii

Dört köşe planlı küçük bir mescittir. Burası da tavana kadar çinilerle kaplıdır. Ayrıca zamanında Mekke ve Medine resimlerinin ve kıymetli levhaların saklandığı bir yer olarak da kullanılmıştır. Şehzadelerin dini eğitimlerinin bir bölümü burada yapılmıştır.

Adalet Kulesi veya Topkapı Sarayı Büyük Kule

Altı köşeli sivri külahlı olan kare planlı Adalet Kulesi sarayın her yanından rahatça görülmektedir. Günümüzdeki kule 19.yy’ın ikinci yarısında yapılmıştır. Günümüzdeki kulenin yerinde olan ilk kule ise aslında 16.yy’da inşa edilmiştir. Kulenin girişi Karaağalar nöbet yeri içindedir. Kuleye çıkan merdivenin ikinci sahanlığındaki boşlukta kafesli bir pencere vardır. Meşhur kafesli pencere birçok filmde veya dizide yer alan ünlü kafes olup Kubbealtı divanına bakmaktadır.

Tepesine kadar 105 basamak ile çıkılan kulenin içi üç bölümdür. İlk bölümde her yirmi basamakta ufak bir sahanlık bulunmaktadır. Kulenin ikinci bölümü hem içeriden hem de dışarıdan sekiz köşelidir. Bu kısım üç sütunlu bir oda gibidir. Sütunlardan ikisi duvara bitişik, biri ise ayrıdır. Odanın tavanı kubbelidir. Üçüncü kısım ise kurşun kaplı altı köşeli külahtır.

Hazinedar Dairesi

Harem ağaları dairesinin karşısında bulunan Hazinedar dairesi, haremdeki önemli görevi olan Kızlar ağasının yardımcısı konumunda olan Hazinedara tahsis edilmiştir. Günümüzde daireye girilmemekle birlikte, daire 1965 yılına kadar da restore edilmemiştir.

Kırklar Makamı

Hazinedar Dairesi ile Müsâhipler Dairesi arasında kalan dar ve ufak koridordur. Söylentiye göre Kösem Sultan öldürüldüğünde haremdeki taraftarları da öldürülerek buraya gömülmüştür.

Topkapı Sarayı Harem Dairesi Karaağalar Koğuşu veya Harem Ağaları Koğuşu Tarihi Bilgileri

Üç katlı, ortasında dar ve uzun olan zemini taşlı koridoru olan bir yapıdır. Giriş katı on odalı olup çoğu muhteşem güzellikte çinilerle kaplıdır. İlk kattaki odalar yemek odaları gibi sosyal konularda kullanılırken diğer katlardaki odalar yatak odalarıdır. Koğuşta büyük bir ocak bulunmaktadır. 1965 yılında bir muhabir gezerken burada duvarda asılı duran bir davul ile falaka görmüştür. Her ikisi de orijinal olup son kullanıldıktan sonra duvara asılmış ve öylece bırakmıştır (günümüzde artık yoktur).

Kızlar Ağası Dairesi ve Şehzadeler Okulu

İki katlı kâgir bir yapıdır. Dar bir taş merdivenle çıkılmaktadır. Burası iç içe geçmiş iki odadan meydana gelmekle birlikte her odada ocak bulunmaktadır. Duvarlar çini kaplamadır. İlk oda baş ağanın olduğu düşünülmekle birlikte ikinci odanın yatak odası olduğu düşünülmektedir. Bu odanın üzerinde de zamanında şehzadelerin özel ders aldığı büyük bir salon bulunmaktadır. Yapı her iki yanda beşik kubbe ile ortada yarım küre şeklinde üç kubbe ile örtülmüştür. Kubbe içleri ve çevrelerinde altın yaldızlı süslemeler görülmektedir. Duvarların üst tarafları çini kaplamalar ile alt kısımları ise rokoko tarzında oymalı dolaplar ve yaldızlı ahşap işçiliğinin en güzel örnekleri ile bezenmiştir.

Şehzadeler okulu altında Kızlar ağasının dairesinin bulunması bu görevdekilere ayrı bir önem kazandırmaktadır. Zaten Kızlar ağasının rütbesi vezir ile eşit konumda bulunmaktadır.

Topkapı Sarayı Harem Şehzadeler Dairesi veya Kafes Tarihi Bilgileri

Kafes adı da verilen Şehzadeler Dairesi üç katlıdır. Kafes denilmesinin sebebi 17.yy’dan Tanzimat Dönemi’ne kadar birçok şehzade, bu yapının çeşitli odalarında adeta kafese alınmış gibi yaşamıştır. Kimisi yapının bu dairelerinde hapis hayatı yaşamış kimisi de ölmüştür. Bu yapının alt katı Veliaht Şehzade Dairesi’dir. Bu katın her yanı çinilerle süslenmiştir. Kimi çiniler çok gösterişli olmakla birlikte kimi çiniler de düz yeşil çiniler ve panolardan oluşmaktadır.

İkinci ve üçüncü katlarda toplamda on kadar oda bulunmaktadır. Bunlardan yalnızca iki tanesi çinilerle süslenmiş olup diğer odalar sadedir. Bu yapının ikinci katındaki bir odaya Sultan İbrahim tahttan indirildikten sonra hapsedilmiştir.

Bina ilk yapıldığında normalde tek katlıdır. Ancak zaman içinde ihtiyaç olduğu için ahşap sütunlar üzerine döşeme yapılması üst katlar yapılmıştır.

Topkapı Sarayı Harem Altın Yol Bilgileri

Zamanında her iki duvarında da enfes çinilerin bulunduğu Altın Yol, uzun ince bir koridordur. Neden Altın Yol denildiği bilinmemektedir. Ancak anlatılanlara göre buranın ismi padişahların önemli merasim günlerinde buradan geçerken altın saçmalarından dolayı gelmektedir. Altın Yol, Yavuz Sultan Selim’in Harem içinde yaptırdığı müstakil ‘Mabeyni Hümayun’ dairesine kadar gitmektedir. Altın yol ayrıca sol tarafta Valide Taşlığı’na ve Hırka-i Saadet Dairesi’ne açılmaktadır. Koridorun ilerleyen kısımlarında yine Baş Kadın, Baş Haseki dairesi ile Kadınlar, Hasekiler dairesi bulunmaktadır.

Altın Yol’un ortasında sağ tarafta elli basamaklık bir merdiven bulunmaktadır. Merdivenin üst kısmında bir sahanlık bulunur. Düzlükte iki adet kapı bulunmaktadır. Kapılardan biri içinde bir çeşme, bir abdestlik ve hamamın bulunduğu bir aralığa, ikincisi ise Kalfa Dairesi’ne açılmaktadır.

Valide Taşlığı

Zemini taş döşemeli olan dikdörtgen bir açık alandır. Taşlığın etrafında cariyeler dairesi, Valide sultan dairesi, ocaklı sofa, baş haseki dairesi ve Altın Yol bulunmaktadır. Bu yapıların saçakları taşlığın üzerine doğru uzanmış olup duvarlar çini süslemeler ile kaplıdır. Pitoresk bir tarza hâkim olan taşlıkta cariyeler dairesi ile Valide Sultan dairesi arasında mermer sütunlar ve kemerler bulunmaktadır. Cariyeler dairesi önünde ayrıca IV. Sultan Mehmed döneminde yapılmış olan bir de çeşme bulunmaktadır.

Taht Kapısı

Valide Taşlığı’na girildiğinde, Altın Yol’a dik gelen duvarın altında bir kapı bulunmaktadır. Kapının yanında da binek taşı görülmektedir. Padişahlar kılıç kuşanma törenlerine bu kapıdan gitmekte ve gelmektedir. Binek taşı da padişahın ata binmesine yardımcı olmaktadır. Böyle bir merasimin başlangıç noktası olmasından dolayı da kapıya taht kapısı denilmektedir. Padişahlar aynı zamanda sefere giderken de bu kapıyı kullanmaktadır. Annesi, zevceleri ve çocukları ile bu kapıda vedalaşmaktadır.

Ocaklı Sofa

Ocaklı Sofa, ismini kapıdan girince hemen karşıdaki altın yaldızlı tunç ocaktan almıştır. Ocak IV. Mehmed döneminde yapılmış olup Bağdat Köşkü’ndeki ocak ile birebir aynıdır. Yapının üzeri düz bir çatı ve ortasında kubbe ile örtülmüştür. Kapının kendisi ve yapıdaki dolap kapakları ceviz ağacından olmakla birlikte sedef ve kakmacılığın nefis detaylarını barındırmaktadır. Duvarlar çinilerle süslenmiştir. Buranın iki kapısı bulunmaktadır. Kapılardan biri çeşmeli sofaya diğeri ise Haseki Sultan ve Hasekiler Dairesi’ne açılmaktadır.

Çeşmeli Sofa

Ocaklı sofadan bir kapı ile buraya girilmektedir. Burası ve bir önceki Ocaklı sofa, Hünkâr Sofası ile neredeyse birebir aynıdır. Bu yapı ismini içindeki mermer çeşmeden almıştır. Çeşme kitabesindeki tarih 1666’dır. Yapının kubbeli olup penceresizdir. Buraya ışık, Mimar Sinan eseri olan III. Murad yatak odasının üç kapısından girmektedir. Çeşmeli sofa, Hünkâr Sofası’na geçiş yeridir.

Topkapı Sarayı Harem Dairesi Hünkâr Sofası (Muayede Salonu) Tarihi Bilgileri

Hünkâr Sofası, Harem’in en gösterişli ve en büyük müstakil odasıdır. Altı mermer sütunla iki bölüme ayrılmıştır. İlk kısım büyük bir kubbe ile örtülmüştür. Padişaha özel olan ikinci kısım ise mermer sütunlar üzerine kemerli, ön bölümünde altın yaldızlı, sedef kakmalı ahşap bir parmaklık konulmuştur. Bu bölümün zemini diğer bölümden bir basamak kadar daha yüksektir. Buranın aslı 16.yy’a ait olmakla birlikte bazı kaynaklara göre Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Bazı kaynaklara göre ise 16.yy sonlarında Mimar Davud Ağa tarafından yapılmıştır. Örneğin Mualla Eyüboğlu (Anhegger) yapının Mimar Sinan eseri olmadığını çünkü hemen yanı başındaki III. Murad’ın yatak odasını Mimar Sinan’ın yaptığı halde buranın temellerinin farklı ve daha sonra yapıldığını belirtmiştir.

Ancak III. Osman döneminde onarım görmüş olup, duvarlardaki çiniler kaldırılmış ve rokoko tarzında süslemeler yapılmıştır. III. Osman haricinde IV. Mehmed, I. Mahmud, lll. Selim, Sultan Reşad dönemlerinde de onarımlar görmüştür.

Hünkâr Sofası’nın ilk bölümü cariyelerin dans ettiği yerdir ve balkonlu olmakla birlikte üç adet mermer çeşme bulunmaktadır. Salonun kapısının iç bölümü altın yaldızlı meyve kabartmaları ile çerçevelenmiş iki aynadan meydana gelmektedir. Kapının solundaki bir başka aynanın arkasından gizli bir odaya çıkılır. Sağdaki aynanın arkasındaki gizli kapıdan da III. Murad’ın yatak odasına geçilmektedir. Hünkâr Sofası özellikle padişahların eğlenceleri için kullanılmıştır.

Bu salonun birçok kapısı bulunmaktadır. Bu gösterişli kapılar, III. Murad geçit yerine, III. Murad yatak odasına, Hünkâr hamamına ve hamam yoluna açılmaktadır. Ayrıca gizli bir kapıdan da III. Ahmed’in yatak odasına geçilmektedir.

Sultan III. Murad’ın Yatak Odası

Topkapı Sarayı mimarisi, yapıları köşkleri arasındaki en güzel yapılardan biri de III. Murad’ın yatak odasıdır. 16.yy yapısı olan eşsiz güzellikteki bu yapı Osmanlı mimarisi özelliklerinin eşsiz örneklerini barındırmaktadır. Mimar Sinan tarafından 1578 yılında yapılmış olan yapı büyük bir kemere oturtulmuş bir kubbeye sahiptir. Odada bir berrak suların döküldüğü mermer çeşme ve çini kaplamalı enfes bir ocak bulunmaktadır. Duvarlar, kapılar, dolap kapakları çinilerle süslenmiştir. Şerit çinilerde Allah’ın farklı isimleri ile çeşitli ayetler hat yazısı biçiminde süslenmiştir.

Ocağın her iki yanında birer yatak yeri bulunmaktadır. Altın yaldızlı ve oymalı dörder adet sütun üzerine oturulmuş üst kısım da oymalı ve göz alıcı renklerle bezenmiştir.

Harem’deki ilk hünkâr yatak odası III. Murad’a aittir. Bundan sonra I. Mahmud, III. Osman, I. Abdülhamid ve III. Selim yatak odaları tarih sırasıyla yapılmıştır.

Sultan I. Ahmed Kütüphanesi

Altın yaldızlı işlemeleri, yeşil mavi çinileri, kaplama mermerleri, sedef ve ahşap kakmaları ile kubbeli olan bu oda da diğer Harem dairesi yapıları gibi görülmesi gereken yapılardandır. Odanın ortasında bir adet üç kademeli çeşme bulunmaktadır. Kubbeyi dört adet kemer tutmakla birlikte, kubbe de duvarlar gibi çinilerle süslenmiştir. Kubbe içindeki çini şeritlerde çeşitli ayetler ve Arapça şiirler bulunmaktadır. Çinilerde genel olarak mavi değil kırmızı renk hâkimdir.

Bu daire Mimar Sinan eseridir ve tüm ihtişamı ile bunu belli etmektedir. Duvarlardan birinin ortasında ocak bulunmaktadır.

Sultan III. Ahmed’in Yemek Odası (Yemiş Odası)

Duvarları ve tavanları lake kaplama olan odanın duvarları altın yaldızlı meyve ve çiçek resimleri ile işlenmiştir. Oda basık olduğu kadar küçüktür. 1705 yılında yapıldığı kitabesinden anlaşılan odanın tavan göbeğinde dört köşe ayna bulunmaktadır. Yemiş Odası olarak da anılmaktadır.

Hamam Yolu, Hünkâr Hamamı ve Valide Sultan Hamamı

Dar bir koridor olan hamam yolunda dört adet kapı bulunmaktadır. Bu kapılardan sonuncusu Valide Sultan Hamamı’na açılmaktadır. Diğer kapılar ise Hünkâr Sofası’na ve iki odaya açılmaktadır. Hünkâr Hamamı ile Valide Sultan Hamamı bitişiktir. Her iki hamam da Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Hamamlar soyunma odası, soğukluk ve hamam bölümlerinden oluşmaktadır. Yapıldığında çini kaplamaların olduğu soğukluk ve hamam bölümleri daha sonraki yıllarda onarılırken çiniler kaldırılmıştır.

Günümüzde Hünkâr hamamı restorasyonu sırasında içinde sıcak su ve soğuk su şebeke borularının duvar içindeki yerleri özellikle ziyaretçiye görünür bir şekilde bırakılmıştır. Aynı zamanda duvarda yapılan raspa ile birçok katmandan oluşan boya izleri ortaya çıkarılmıştır, buradan dönem dönem bu hamamların tadilat görüp yenilendiği anlaşılmaktadır. Bu hamamların önemi büyüktür. Sebebi ise Osmanlı hanedanlığının temizliğe verdiği önemdir. Aynı dönemlerde Avrupa saraylarında ise yıkanma ile ilgili bir bölüm henüz gelişmemiştir. Ayrıca buradaki hamamlar, hamam isminin çağrıştırdığı gibi büyük değil, genişçe bir banyo büyüklüğündedir.

Sultan I. Abdülhamid Yatak Odası

Hamam yolu içindeki Hünkâr Hamamı karşısındaki kapıdan girilmektedir. Odanın aslı III. Osman tarafından yaptırılmış olup Sultan Abdülhamid tarafından onarılmış ve kullanılmıştır. Türk rokokosu tarzında yenilenen oda sütunları dâhil altın yaldızlı işlemelerle süslenmiştir. Duvarların üst kısımlarında gösterişli duvar resimleri bulunmaktadır. Sultan’ın yatağı odanın solunda olup tam karşısında sağ tarafta siyah ve beyaz mermerden çeşme bulunmaktadır. Ayrıca tek parça mermerden altın yaldızlı yaşmaklı (davlumbazın altındaki yarım silindir biçimindeki bölüm) ocak görülmeye değerdir.

Sakalı Şerif Odası

Günümüzde Kutsal Emanetler Dairesi’nde bulunan Sakal-ı Şerif’lerden birinin bulunduğu odadır. Odaya ayrıca Lihyei Saadet Odası da denilmektedir. I. Abdülhamid ile III. Selim Odası arasındaki bir merdivenden çıkılmaktadır. Odanın duvarları altın yaldızlı kabartmalarla süslenmiştir. Tavan da aynı şekilde altın yaldızlı süslemelerle bezenmiştir. Odada aynı zamanda çok büyük bir ayna bulunmaktadır.

Mihrişah Sultan Odası

Duvarları çeşitli meyve ve çiçek kabartmaları, resimleri ile dolu olan, bu resimlerin etraflarının altın yaldızlı alçı kabartmalarının olduğu III. Selim’in annesi Mihrişah Sultan Odası tüm renkleri ile göz alıcı odalardan biridir. Yüksek tavanlı odada altlı üstlü pencereler odayı ışıklı hale getirmektedir. Sofası bulunan odanın sofasındaki bölümlerinde de yağlı boya tablolar bulunmaktadır.

Valide Sultan Dairesi

Valide Sultan Dairesi de III. Selim odası gibi Topkapı Sarayı’nın ve Harem’in kuzey batısında bulunmaktadır. Valide Sultan Taşlığı, hamamı, koridoru dâhil Altın Yol’a kadar uzanmaktadır. Valide Sultan Dairesi, Valide Sofası, Valide Koridoru, Valide Sultan Yemek Odası, salonu ve yatak odası olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılmıştır. Harem bölümünün en büyük yapılar birliğidir. Valide Sofası iç içe geçmiş iki odadan meydana gelmektedir. Gösterişli bir şekilde dekoru yapılmış olan oda nakışları, süslemeleri ve kabartmaları ile Valide Sultan Yemek Odası ile benzemektedir. Yemek Odası üzeri büyük bir kubbe ile örtülmüştür.

Yatak odasının özellikle tavanı mimari bir şaheserdir. Tavanın bir kısmı düz tavan geri kalanı ise mermer sütunlar üzerine atılmış tonozlu kemerlerle örtülmüştür. Odanın ışığı özellikle kemer aralarındaki ufak tepe pencerelerinden içeri girmektedir. Odada bulunan yatak yeri dört ahşap sütunla çevrilmiştir. Yatak yerinin üst kısmında da Şirvan denilen bir parmaklık veya tırabzanlı bir yer bulunmaktadır. Bu üst bölümde Valide Sultan’ın cariyelerinin yattığı düşünülmektedir.

Sultan III. Osman Köşkü

Köşk, asma bahçe ile havuzlu taşlıkta bulunmaktadır. Yapının iki girişi vardır. Ancak köşkün ön tarafı havuzlu taşlığa bakarken arka kısmı ismi Gülhane Parkı’nı çevreleyen duvar üzerindedir. Bu anlamda haremin en güzel manzaralı odalarından biridir. Yapı bir büyük salon ve ona bağlı iki küçük odadan meydana gelmektedir. Salon sekiz köşeli bir çıkmadan ibarettir. Çıkma kısım ile asıl salonun birleştiği yerde büyük bir kemer bulunmaktadır. Salon süslemelerini 18.yy Avrupa çinileri meydana getirmektedir.

Haremin girişinde Dolaplı Kubbe denilen yerden sonra ‘Fıskiyeli Avlu’  denilen bir bölüm daha bulunmaktadır. Ancak bu bölüm günümüze kadar gelememiştir. Sebebi tam olarak bilinemese de buradaki fıskiyenin mermerleri III. Osman dairesinin taşlığına getirilmiştir.

III. Selim Odası veya III. Selim Meşk Odası

Sultan III. Osman Köşkü’nden bu odaya geçilmektedir. Barok ve rokoko tarzından süslenmiş oda görülmeye değer şaheserlerden biridir. Günümüzde birçok müzik veritabanında bulabileceğimiz bestelerini, III. Selim bu odada yazmış ve bestelemiştir.

Türk rokokosu tarzında yapılan oda Topkapı Sarayı Harem bölümü kuzeybatı köşesinde bulunmaktadır. Odanın bir duvarına komple ocak yapılmıştır. Ocağın mermerden yaşmağı mermer oymaları ve Avrupa çinileriyle görülmeye değerdir. Pencerelerin olduğu üç duvarda da odanın yüksekliğinden dolayı altlı üstlü pencereler bulunmaktadır. Pencerelerin önünde üç duvarda da seki bulunmaktadır.

Cariyeler Dairesi

Harem’in en geniş ve en büyük bölümlerinden bir diğeri de Cariyeler Dairesi’dir. Harem’in bu geniş alanı taşlıkları, aralıkları, merdivenleri, saçakları ile romantik bir yer görünümündedir. İsminden de anlaşılacağı üzere saraya çeşitli yollarla getirilen kızlar bu daireye yerleştirilir. Cariyeler Dairesi’nin Valide Taşlığı’na bakan kısmında sütunlarla aralarındaki revaklar görülebilir. Aynı şekilde Cariyeler Taşlığı’nda da dokuz mermer sütun üzerinde revak bulunmaktadır.

Aynı zamanda Cariyeler Havuzu’na da buradan geçilmektedir. Bir yüzme havuzu kadar geniş olan Cariyeler Havuzu’nun diğer tarafından şehzadeler veya veliahtlar dairesine geçilmektedir.

Her ne kadar Cariyeler Dairesi romantik gibi görünse de cariyelerin nasıl yaşadığı hakkında bilgi de vermektedir. Esir pazarlarından veya savaş ganimetlerinden hareme alınan cariyelerin hayatları çok zordur. Bu alanda aynı zamanda çamaşırhane, hastane, mutfak, aşçı koğuşları gibi hizmetlilerin odaları da bulunmaktadır. Burası başlı başına bir yapı bütünüdür.

Mabeyn Odası veya I. Abdülhamid Odası

Haremin son kısmındaki bu büyük salona ayrıca içinde bulunduğu aynalardan dolayı aynalı oda da denilmektedir. Salonu çepeçevre saran aynalar, odaya değişik olduğu kadar ilginç bir hava da vermektedir. Ayrıca salondaki gizli bir merdivenden gözdeler dairesine de çıkılmaktadır. I. Abdülhamid, Rusya’daki Özü Kalesi’nin düşüşünü bu odada aldıktan bir süre sonra yine bu odada vefat etmiştir.

Diğer Harem yapıları ise Karaağalar taşlığı, Cümle Kapısı, Kuşhane Meydanı, Kuşhane Kapısı’dır.

Topkapı Sarayı Yapıları Meydanları ve Daireleri Listesi

Topkapı Sarayı Meydanları

1. Alay Meydanı veya I. Avlu
2. Divan Meydanı veya II. Avlu
3. Enderun Meydanı veya III. Avlu
4. Sofa-i Hümayun veya I. Avlu

Topkapı Sarayı Avluları, Taşlıkları ve Bahçeleri

1. Has Ahır ve Raht hazinesi meydanı
2. Zülüflü Baltacılar ocağı avlusu
3. Meyit Yokuşu
4. Karaağalar Taşlığı
5. Cariyeler Taşlığı
6. Valide taşlığı
7. Hastane avlusu
8. Harem bahçesi
9. Asma bahçe veya III. Osman taşlığı
10. Şimsirlik
11. Fil Bahçesi
12. Havuz yeri
13. İkballer taşlığı veya kafes
14. İncirlik
15. Sultan İbrahim taşlığı
16. Kuşhane taşlığı

Topkapı Sarayı Kapıları

1. Bab-üs Selam Kapısı veya Orta Kapı
2. Bab-üs Sade veya Akağalar Kapısı
3. Araba kapısı
4. Baltacılar kapısı
5. Mutfaklara giden kapılar
6. Meyit Kapısı
7. Şal Kapısı
8. Yalı Köşkü kapısı
9. Sarayburnu kapısı veya Has Bahçe kapısı
10. Fil bahçesi kapısı
11. Serdap kapısı
12. Mabeyn kapısı
13. Harem kapısı veya cinlerin meşrevet yeri
14. Büyük Harem kapısı
15. Kule veya Sofa kapısı
16. Mutfaklara erzak kapısı

Topkapı Sarayı Yerleri

1. Orta kapı girişi
2. Kubbealtı
3. Dış hazine
4. Bab-üs Sade girişi
5. Beşir Ağa Camii ve hamamı
6. Raht hazinesi
7. Zülüflü Baltacılar Koğuşu
8. Baltacılar camii
9. Meşkhane hamamı
10. Meşkhane
11. Adalet Kulesi
12. Karaağalar camii
13. Cariyeler hastanesi
14. Karaağalar dairesi
15. Şehzadeler mektebi
16. Kızlarağası dairesi
17. Cariyeler dairesi
18. Cariyeler koğuşu
19. Cariyeler dairesi (ustalar, kıdemliler)
20. Cariyeler mutfağı
21. Harem girişi nöbet yeri
22. Altın yol
23. Valide Sultan dairesi
24. Valide Sultan hamamı
25. Hünkar hamamı
26. I. Abdülhamid odası
27. III. Selim odası
28. III. Osman odası
29. Hünkar sofası
30. III. Murad odası
31. I. Ahmed okuma odası
32. Yemiş odası
33. Veliaht dairesi
34. Çeşmeli sofa
35. Ocaklı sofa
36. Başkadın dairesi (Başhaseki odası, hasekiler, Başkadın dairesi hazinesi)
37. Mabeyn dairesi (Aynalı oda, I. Hamid odası, Eski Kule köşkü, hamam, İkballer odası)
38. Havuz
39. Hırka-i Saadet revakı
40. Sünnet odası
41. İftariye kameriyesi
42. Bağdat Köşkü
43. Revan Köşkü
44. Sofa Köşkü
45. Başlala kulesi (hekimbaşı odası)
46. Mecidiye Köşkü
47. Esvap odası
48. Sofa camii
49. Ağalar camii
50. Harem camii
51. Has Odalılar koğuşu
52. Hırka-i Saadet dairesi (Hırka-i Saadet, Arzhane, mukaddes emanetler dairesi, şadırvan kubbesi, Dest-i mal odası)
53. Hazine-i Hümayun hademeleri koğuşu
54. Kilerli koğuşu
55. Fatih Köşkü veya iç hazine
56. Hamam kısmı
57. Seferli koğuşu ve eski hamam yeri
58. II. Selim hamamı
59. Kapı ağası dairesi
60. Akağalar koğuşu
61. Kapı ağası hamam ve kulesi
62. Arz Odası
63. III. Ahmed Kütüphanesi
64. Şekerciler mescidi
65. Helvahane
66. Mutfaklar
67. Aşçılar dairesi
68. Tablakarlar koğuşu
    
    

Ayrıca İlgili Linkler:

Topkapı Sarayı Fotoğrafları
Topkapı Sarayı Müzesi eserleri
Topkapı Sarayı yapıları köşkleri ve mimarisi
Topkapı Sarayı tarihçesi
Topkapı Sarayı İlginç Bilgileri
İstanbul tarihi yerleri
Marmara Bölgesi antik kentleri ve tarihi yerleri
Marmara Bölgesi fotoğrafları
Reşad Ekrem Koçu – Topkapı Sarayı
Sedad Hakkı Eldem – Topkapı Sarayı
Hayat Tarih Mecmuası Nisan 1965
Hayat Tarih Mecmuası Mayıs 1965
Salt Araştırma – Topkapı Sarayı Kitabı Maketi ve Muhtelif Araştırmalar