Zigana geçidi, ülkemizde Karadeniz Bölgesinin doğusunda bulunan ve yıllarca karayolları anlamında önemli bir yere sahip, güzel manzarası olan 2032 metre rakımlı bir geçittir. Karadeniz bölgesinde gezilecek, görülmesi gereken tarihi yerler arasında bulunmaktadır.
Zigana geçidi, Gümüşhane ilimize bağlı Torul ilçesi sınırları içerisinde ismini verdiği dağlarındadır. Doğu Karadenizi, İç Anadolu bölgesine bağlamaktadır. Trabzon – Gümüşhane yolu üzerinde bulunan geçit, ayrıca Karaca mağarasına 30 km mesafede bulunmaktadır.Geçidin kuzey tarafı genelde yağmurlu ve sisli iken, diğer tarafta güneşi görebilmek mümkündür.
Zigana Dağları Trabzon’un Güneyindeki Çakır Dağı’ndan (3063 metre) başlar, Harşit Çayı’nın kaynağının doğusunda yer alan Karaburun’daki tepelerle sona erer.
Zigana’nın fotoğrafları için tıklayınız
Zigana Geçidi Hangi İlleri Bağlar?
Tarihi öneme sahip Zigana Geçidi Trabzon ile Gümüşhane illerini birbirine bağlamaktadır. Maçka ile Torul ilçeleri arasında bulunmaktadır.
Zigana Geçidi Hakkında Bilgiler
Dağlara adını veren Zigana tepesinin yüksekliği 2511 metredir. Zigana’nın ismini verdiği dağları bazı doruklarında 3000 metre yüksekliğe yaklaşmaktadır. Dağların geniş bir bölümü ladin ve çam ormanlarıyla kaplıdır. Yapısal açıdan, büyük ölçüde volkanik kayaçlar ve tortul kayaçlı ara katmanlardan oluşmuştur. Doruk kesimlerinde granitik plüton yüzeyler, sirkler, sirk gölleri, buzultaş setleri gibi Dördüncü zamana ait buzullaşma izlerine rastlanır. Geçidin etrafı ve kuzey tarafı ormanlık alan olsa da (ki son yıllarda seyrekleşmeler vardır), güneyi ormanlık alan olarak daha da seyrektir.
Zigana geçidi, Tarihi İpek Yolu’nun en önemli geçitlerinden biri olmuştur. Ticaret yapanlar ve seyahat eden insanlar, tarih boyunca Doğu Anadolu’nun ve İran’ın batıya açılan limanı olan Trabzon’a ulaşmak için Zigana Dağı geçidini aşmak zorunda kalmışlardır. Ancak kış aylarında dağ geçidini aşmak çok zor olmaktadır. Zigana Dağları şarkılara ve türkülere konu olacak şekilde kazalar, tipi ve çığ tehlikesi nedeniyle çok canlar yakmaktadır. Ticaret yapan Rumlar dağı aşmanın güçlüğünü anlatmak için “Si Zigana Ke Zison (Zigana’da hayatta kalmaya bak)” diyerek zamanında birbirlerini uyarmışlardır. 1988 yılında dağın 1702 metre uzunluğunda bir tünelle geçilmesine, yolların yeniden yapılmasına rağmen yinede kış aylarında ulaşımda sorunlar yaşanmaktadır. Çünkü yılın beş ayında burada kar olmaktadır.
Zigana Geçidi ve İpek Yolu
Zigana’nın adını verdiği geçit denize paralel uzanmış dağ sıralarından dolayı iç kesimlerle ulaşım imkanlarının sınırlı olduğu Karadeniz Bölgesi için büyük önem taşır. Trabzon’u, Erzurum üzerinden İran’a bağlayan karayolu üzerinde yer alan dağ geçidi, bu yolun devamlılığını sağlamaktadır. Orta çağda Asya’yı Avrupa’ya bağlayan en büyük kervan yolu, Çin’den başlayan yolculukla Kaşgar, Semerkand, Buhara, Taşkent, Nişabur, Rey, Tebriz ve Erzurum üzerinden gelerek Zigana’dan denize inerdi. Bu yolun devamında da kervanlar ve ticaret gemileri, Trabzon’dan deniz yoluyla Venedik’e, Ceneviz’e ve tüm Avrupa’ya ulaşırdı. Bu güzergaha “Tarihi İpek Yolu” denilmektedir.
Yılın 5 ayı karla kaplı olmakla birlikte geçitte biri kayak tesisi olmak üzere bir çok tesis bulunmaktadır. Rakımı 2032 metredir. Karlı ve soğuk havalarda yağmur sularının yolda donduğu nadir ve yüksek yerlerden biridir.
Ayrıca geçidin yanında ve dağların arasında bulunan Hamsiköy’e uğrayıp kesinlikle Hamsiköy sütlacından tadılması gerekmektedir.
Birçok insan Zigana tüneli ile geçidini birbirine karıştırmaktadır. Oysa tünel ile geçidi arasında 7 km’lik bir yol farkı bulunmaktadır ve eski Zigana geçidi yolu çok daha tehlikelidir. Bununla birlikte geçit ve tünel aynı dağ üzerinde bulunmaktadır. Dağların zirvelerine yapılmış olan eski yol çok virajlı ve zorlu olduğundan dolayı tünel aynı yol üzerinde yapılmıştır.
Zigana tünelinin uzunluğu 1702 metre olmakla birlikte, hala önemli derecede turist çekmektedir. İnsanlar merak ettikleri için veya bu yolun ve geçidin manzarasını görmek istedikleri için hala buradan geçmektedir.
Zigana’nın Meşhur Yaylası
Zigana yaylası, tünelin Karadeniz bölgesi tarafında 4 km kadar mesafesinde kalmaktadır. Ana yoldan pek de iyi olmayan bir yol ile çıkılabilen yayla gerçekten de görülmeye değer doğal manzaralara sahiptir.
Zigana’nın yaylası rakımı 2032 metre olup, sosyal aktiviteleri olan ve otel, lokanta, kır kahvesi gibi sosyal tesislerin olduğu güzel bir yayladır.
Yeni Zigana Tüneli
Yine de Karadeniz ile Orta Anadolu’nun ulaşımın hala zor olmasından dolayı 2017 yılında yeni bir tünel yapılmaya başlanmıştır. Trabzon’un Maçka ilçesine bağlı Başarköy ile Gümüşhane ilimizin Torul ilçesine bağlı Köstere köyü arasında yapılan uzunlukları 14,5 km (gidiş, geliş toplamda 29 km) olan ikiz tüneller bitirildiğinde dünyanın ikinci en uzun, Avrupa’nın ise en uzun tüplü karayolu tüneli olmaya adaydır. Zigana Tübeli 3 Mayıs 2023 tarihinde hizmete açılmıştır.
Trabzon tarafından 1015 metre kotuyla delinen Zigana dağı, Gümüşhane tarafından ise 1212 metre kotunda çıkılmaktadır. Her ne kadar yeni Zigana tüneli açılmış olduğunda dahi, kesinlikle eski tüneden ve eski dağ geçidinden geçmenizi kesinlikle tavsiye ediyoruz.
Ayrıca İlgili Linkler:
Karadeniz bölgesi gezilecek tarihi yerler
Karadeniz bölgesi gezilecek yayla, önemli tarihi yer fotoğrafları
Karadeniz güzergahı
Türkiye müzeler, antik şehir ve tarihi kentler
Zigana’nın hava durumu