Odunpazarı Tarihi Evleri

Odunpazarı evleri, Eskişehir’de ve İç Anadolu Bölgesinde gezilmesi ve görülmesi gereken tarihi yerlerden biridir. Bu içerikte Odunpazarı’na nasıl gidilir, nerededir; tarihi Odunpazarı evleri tarihçesi, mimarisi ve özellikleri nelerdir, geçirdiği restorasyonlar nelerdir gibi konular bulunmaktadır. 

Eskişehir ili çoğumuzun bildiği üzere Anadolu’nun yükselen değerlerindendir. Özellikle Avrupa’dan ve Türkiye’den şehircilik başta olmak üzere bir çok ödül almıştır. İnsan hayatına ve sosyal hayata verdiği önemden dolayı Eskişehir, birçok kentimizi geride bırakarak adını altın harflerle sosyal ve siyasi tarihe yazdırmıştır. Bu konudaki en büyük desteği kuşkusuz belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen vermiştir. Zaman zaman Sözcü gazetesi eski yazarı Yılmaz Özdil de bunu köşe yazılarına taşımaktadır.

Çok geniş bir alanda bulunan bu tarihi semt iç içe geçmiş bazen darlaşan bazen de genişleyen sokaklarıyla bizleri adeta büyülemeyi başarmıştır. Eğer tarihi Odunpazarı evlerine gitmek için google map kullanacaksanız ‘Odunpazarı’ yerine ‘tarihi Odunpazarı evleri’ diye aratmanız gerekir. Aksi halde Eskişehir’in güneybatı yönünde alakasız bir yere gidebilirsiniz. Tarihi semtin evleri, Eskişehir’in göbeğinde, tramvay ile de gidebileceğiniz sessiz, sakin ve nezih bir semt, adeta bir açık hava müzesi konumundadır.

Odunpazarı fotoğrafları için tıklayınız

Tarihi Odunpazarı Evleri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde

2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi (Türkiye)‘ne giren Eskişehir ilinin Odunpazarı ilçesi, Eskişehir’in ilk yerleşim yeridir. Eskişehir ovasına yüksek bir noktada bakan ilçe, özellikle tarihi evleri ile dünyaca meşhurdur. Eskişehir içinde yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası olmuştur. İlçede bulunan tarihi evler, geleneksel Türk evi özelliklerini tamamıyla yansıtmaktadır. Semt ayrıca 1988 yılında ‘Odunpazarı Tarihi ve Kentsel Sit Alanı‘ olarak Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nca tescil edilmiştir.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi projesi kapsamında Odunpazarı semtinde 30 kadar sokakta 300 ev, 3 cami, 1 külliye, 2 kervansaray ve 15 adet çeşmenin restorasyonu bu zamana kadar yapılmıştır.

Odunpazarı Tarihçesi

Odunpazarı ilçesi, Eskişehir tarihinde ilk Türk yerleşimi özelliğini de bünyesinde barındırmakla birlikte, bu yerleşim Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan’ın Miyekefalon Savaşı’nı Bizanslılara karşı kazanması ile başlamıştır. Bir rivayete göre, savaş sonrasında Eskişehir’e (Dorylaion, Dorylaeum) gelen halk, Eskişehir’de yerleşeceği yeri seçmek için şehrin çeşitli yerlerine koyun ciğeri asar ve şehrin güney tepelerindeki astıkları ciğer geç bozulduğu için burayı seçerler.

Odunpazarı kurulduğundan itibaren günümüze kadar olan tarihi içinde 400 yıl kadar Mevlevilik tarikatının da önemli merkezlerinden olmuştur ve günümüzde Kurşunlu Külliyesi Mevlevihanesi’nde (Eskişehir Mevlevihanesi) özel günlerde ‘Sema Ayin-i Şerifi‘ gösterisi yapılmaktadır.

Tarihi Odunpazarı Evleri Özellikleri

Eskişehir’in bu ilçesi, geçmişteki gerek Osmanlı gerek Türk mimari yapısını en iyi gözlemleyeceğimiz açık hava müzesi özelliğindedir. Geleneksel Türk evlerinin tüm özelliklerini barındıran bu tarihi Odunpazarı evleri temelde iki şekilde ayrılmaktadır. İlkinde bu tarihi evlerin kapıları sokakta ve bahçeleri arkadadır. Diğerinde ise bu tarihi evler bahçe içindedir.

Evler cumbalı olup bahçesi arkada olanlar bitişik düzende yapılmıştır. Evlerin yapımında kullanılan teknik bugün artık tarih içinde silinmiş olsa da, bizlere o dönemler hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu tarihi evlerin alt katları kerpiç ve moloz taş ile yapılarak sıvanmış olup, üst kat veya katlar ise ahşap malzemeyle yapılmış ve kerpiçle doldurulmuştur.

Bu tarihi evler içinde bulunan, zamanın Kamu binası olarak kullanılan bazı yapılar Anadolu Üniversitesi tarafından restore edilmiş ve günümüzdeki haline kavuşmuştur. Ayrıca ilçe belediyesinin ev sahipliği yaptığı Odunpazarı Evleri Yaşatma Projesi kapsamında sokak sokak Odunpazarı evleri restorasyona girmiş, restore edilmiş ve hala da edilmektedir.

Tarihi evlerde yaşam, Osmanlı mimarisindeki gibidir. Karakteristik özellikleri olan alt katların mutfak ve kiler olarak kullanılması, üst kat veya katların ise sosyal hayata ayrılması biçimindedir. Bu katlar ise genelde sofa (odaların açıldığı geniş yer) ve etrafındaki odalardan oluşmaktadır.

İlçede gezerken girmiş olduğunuz bir sokağın nereye çıktığını kestiremediğiniz gibi, yaptığınız bu yürüyüş sizlere enfes bir atmosfer içinde gezdiğinizi hissettirecektir. Zaman zaman çıkmaz sokakları, herhangi bir sokağın köşesindeki restore edilmiş bina ve tarihi evlerin renkleri, büyüsü bizi alıp götürdüğü gibi; Kurşunlu Cami ve Külliyesi etrafındaki dar ve uzun sokaklarda gezinirken ülkemizdeki tarihin ve mimarinin önemini bir kez daha anlamamıza yetmektedir.

Tarihi Mimari ve Sokaklar

Odunpazarı’nı gezmek aslında her ne kadar bir güne sığmasa da, restore edilen evler arasında gezmek, herhangi bir kafesinde oturup tarihi evlerin iç mekanlarını fotoğraflamak, dar ve uzun sokaklarını arşınlamak bizde müthiş bir tat bırakmıştır. İlçede bulunan Kurşunlu Cami ve Külliyesi’ne de gitmenizi önermekteyiz. Cami ve külliyenin tarihini incelediğimizde 1525 yılında bitirildiğini görmekle birlikte kervansarayı konusunda mimar olarak Mimar Sinan’ın adının geçtiğini de görmekteyiz. Ülkemizdeki her konuda olan bilgi kirliliği ne yazık ki burada da kendisini göstermektedir.

Ancak Odunpazarı’nın tarihi evlerinin hemen yanıbaşında olan yüksek ve modern(!) binaların zaman zaman ortaya çıkan görüntüsü arka planda bazen bize rahatsızlık vermektedir. Tarihe önem veren bizler biliyoruz ki, düzgün restore edilmediğinde sadece internetten (sadece internetten diyoruz çünkü kitap okuma oranı ülkede her yıl düşüyor) okuyacağımız veya göreceğimiz bu yer çok önemli. Sağlıklı ve uzun soluklu çözümler neticesinde gidip görebilmenin önemi çok daha büyük.

Eskişehir Ahşap Eserler Müzesi

Odunpazarı semtinin içinde tarihi evlerin arasında Odunpazarı Kurşunlu Külliyesi Kervansarayı bulunmaktadır. Odunpazarı Ahşap Eserler Müzesi de bu kervansarayın içinde bulunmaktadır. Toplamda 160 kadar ahşap sanat eserinin bulunduğu müzedeki eserler, 2015 yılında yapılan Uluslararası Ahşap Festivali eserleri ile 2016 yılında yapılan Uluslararası Ahşap Heykeller Festivali için üretilen eserler sergilenmektedir.

Her gün 10:00-18:00 arası açık olan Odunpazarı Ahşap Eserleri Müzesi giriş ücreti ise biraz farklı. Kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık yapan müzeye girişte kadınlardan 2.5 TL, erkeklerden ise 3 TL alınmaktadır.

Kıssadan hisse; yıl geçtikçe güzelleşen ve çağdaş bir yaşamı günden güne benimseyen Eskişehir ilimizdeki tarihi ilçeyi ve tarihi Odunpazarı geleneksel Türk evlerini görmeden bu dünyadan gitmeyin.

Her ne kadar Eskişehir’e sadece Odunpazarı’nı görmeye gitmiş olduğumuz için gitsek de, aslında kentin gezilecek ve görülecek o kadar çok yeri olduğunu sonradan gördük. Örneğin Eskişehir, en iyi reklam yapan kentlerden biri olsa da büyük şehir olma özelliğinden dolayı insanın biraz kafasının karıştığını da söylemeden edemeyiz. Eskişehir’i gezmek istediğinizde öncelikle bu şehri tanıtan broşürlerden birini kesinlikle edinmelisiniz, Lizbon tanıtımı veya Londra gibi. Bununla birlikte Eskişehir’i bilen bir tanıdığınıza da başvurabilirsiniz.

Ayrıca İlgili Linkler:

Odunpazarı fotoğrafları, görselleri
Türkiye UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi
İç Anadolu bölgesi rota ve güzergah bilgileri
İç Anadolu bölgesi antik şehir ve önemli tarihi yer bilgileri
İç Anadolu bölgesi tarihi ve antik şehir fotoğrafları
Türkiye müzeler, antik şehir ve tarihi kentler