İstanbul Deniz Müzesi Eserleri, Osmanlı ve Türk Denizcilik Tarihi

İstanbul Deniz Müzesi (Istanbul Naval Museum) veya Denizcilik Müzesi İstanbul‘da ve Marmara Bölgesi gezilecek müzeler içinde önemli bir konuma sahiptir. Türk ve Osmanlı Denizciliğinde olduğu gibi Türkiye müzeleri arasında da hem eski, hem de köklü müzelerimizden biridir.

İstanbul Deniz Müzesi Beşiktaş’ta nerede diye soracak olursanız, Beşiktaş’ta sahilde Barbaros Hayrettin Paşa heykelinin hemen yanıbaşında olan müze binası yakın tarihte restore edilmiş ve yenilenmiştir. Günümüzdeki modern müzelerimizden biridir. Özellikle barındırdığı eserler açısından da gerek ülkemizde gerekse Avrupa’da ilk sıralarda yer alır.

İstanbul Deniz Müzesi özellikle Osmanlı devrine ait donanma ve diğer denizcilik faaliyetlerinin kapsamlı olarak sunulduğu Türkiye Cumhuriyeti devletinin nadir müzelerindendir. İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi kendi konularında aynı öneme sahiptir.

Denizcilik Müzesi Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücretleri 2025

Yılbaşı, dini bayramların ilk günü ve Pazartesi kapalı olan Deniz Müzesi’ne giriş hafta içi 09:00-17:00 saatleri arasında, haftasonu ise 10:00-18:00 saatleri arasında yapılmaktadır. Kapanış saatlerinden bir saat öncesinden gişi kapatılmaktadır.

İstanbul Deniz Müzesi’ne giriş 2025 yılında 60 TL’dir. Öğrenciler için ise giriş 30TL’dir. Ayrıca müze içinde fotoğraf çekmek 60 TL, video ile çekim yapmak ise 120 TL’dir (Fiyatlar değişkenlik gösterebilir). Eğer sesli bir rehber de isterseniz 25 TL de bu hizmetin ücreti vardır. Tüm bu ekstra durumların ücretlerinin güncel fiyatı için İstanbul Deniz Müzesi İletişim bilgilerinden 0212 3274346 numaralı telefonu arayarak bilgi alabilirsiniz.

İstanbul Deniz Müzesi fotoğrafları için tıklayınız

Denizcilik Müzesi Tarihi: Bahriye Nazırlığı 

İstanbul Deniz Müzesi’nin tarihçesini bilmek için öncelikle deniz tarihi arşivlerini ve Bahriye Nazırlığı’nın tarihçesini bilmek gerekmektedir.

Bahriye Nazırlığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun donanmasından sorumlu bakanlıktır ve 1867 yılında kurulmuştur. Bu tarihe kadar donanmadan sorumlu en yüksek rütbe Kaptan-ı Derya’dır. Ancak bakanlık kurulduktan sonra Kaptan-ı Derya’lık görevi Bahriye Nazırı (Bakanı)’na geçmiş, daha sonra ise Nazırlığın altında bir rütbe olmuştur. Aslında tarihte Türklerin denizcilikle ilk tanışması Çaka bey tarafından olmuştur.

Çaka Bey

Çaka bey, tarihteki bilinen ilk Türk denizcisidir. Ege bölgesinde İzmir ve çevresini Bizanslılardan alarak beylik kuran Selçuklu denizcisi ve komutanıdır. 11.yüzyıl’da Ege denizindeki Rodos ve Sisam adalarını ele geçirmiş Türk amiralidir. Daha sonrasında Anadolu Selçuklu Devleti ile güçlerini birleştirmiştir. İstanbul Deniz Müzesi sergi salonuna girerken Atatürk’ün yatı MV Savarona’nın teknesi karşısında ilk sıradaki büst Çaka bey büstüdür.

Çaka Bey’in İlk Donanması

Halil İnalcık “Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler” isimli kitabında Çaka Bey’in, Danişmend Bey’in maiyetindeki beylerden Çavuldar Çaka olduğu tespit edilmiştir diye yazar. Aynı kitabın ilgili sayfasını alıntılıyarak aktarıyorum:

“… Anna Komnena’ya göre Çaka, Anadolu’yu baştan başa savaş yaparak geçmiştir. 1078 yıllarında Türkmenlere karşı savaşan Bizanslılar tarafından genç yaşta esir edilip Konstantinopolis’e götürülmüş, başka seçkin Türk esirler gibi sarayda iyi bir mevkiye yükselmiş, Rumca’yı mükemmel öğrenmiş, Bizans sarayında yeni bir hanedan, Alexios Komnenos (1081) hakim olunca saraydaki ayrıcalıklarını kaybetmiştir. Saraydan kaçan Çaka Anadolu’da Türkmenler arasına, belki kendi oruğu Çavuldurların yanına dönmüştür.

İmparator Alexios’un Peçeneklerle mücadelesi sırasında (1087-1091) durumdan faydalanan Çaka, İzmir’i ele geçirdiğinde yanında 8000 kadar Türkmen askeri varmış. Çaka, yerli Rum ustalarını kullanarak 40 parçalık bir donanma yaptı. Sonraları, 14. yüzyıl ilk yarısında Umur bey’in (öl. 1348) donanmasında gördüğümüz gibi gemilerde ki kaptan ve adamları Rumlardan oluşup savaşçılar ise Türkmenlerdendi… “

İstanbul Deniz Müzesi Tarihçesi ve Arşivleri

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Bahriye Nazırlığı’nın (1867) kurulmasıyla birlikte arşivleme daha bilimsel yöntemlerle yapılmaya başlanmış ve İstanbul tersanelerinde bulunan evraklar Bahriye Nazırlığı’nın bulunduğu binaya getirilmiştir. Aslında Deniz Müzesi Komutanlığı kayıtlarına göre bu tarihten çok daha önce 1821 yılında büyük Kasımpaşa yangını sebebiyle çok sayıda belge ve evrak tersane içerisinde yok olmuştur. Ancak kurtarılan belge ve evraklar şu anda Deniz Tarihi arşivinde bulunmaktadır.

1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması ile birlikte doğal olarak Bahriye Nazırlığı da lağvedilmiş ve bu arşivler İstanbul Bahriye Komutanlığı bünyesinde toplanmıştır.

II. Dünya Savaşı ihtimali ortaya çıkınca bir çok eser gibi, şu anda Deniz Müzesi’nde bulunan evrak, belge ve diğer objeler güvenlik sebebiyle Anadolu’ya taşınmıştır. Bu kapsamda söz konusu eserler önce İzmit’e sonrasında ise Bilecik’e gönderilmiştir. 2. Dünya Savaşının bitmesine istinaden bu eserlerin tekrar İstanbul’a yeni bir binaya getirilmesi hedeflenmiştir.

İşte tam da bu esnada Deniz Müzesi oluşumu için atama yapılmış ve Deniz Müzesi müdürlüğüne Yzb. Haluk Şehsuvaroğlu, yardımcılığına ise Yzb. Bahri Noyan getirilmiştir. Bu atamalar sonucunda Deniz Müzesi için yer olarak da Dolmabahçe Cami ve ek binaları seçilmiştir. Anadolu’da bulunan deniz tarihi arşivinin bir kısmı buraya getirilir, getirilmeyen kısım ise İzmit’te Üss-ü Bahri Komutanlığına ve sonrasında ise yine İzmit’te Konca bölgesine götürülür. Bir başka kısım ise Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı’na götürülecektir.

1956 yılında Dolmabahçe’deki yol genişletme çalışması sebebiyle Dolmabahçe camisindeki eserler (15.000 adet evrak/belge) Dolmabahçe Sarayı’nın ‘Arabacılar Dairesi’ ve at faytonlarının bulunduğu bölüme taşınmıştır. Artık belgeler 1970 yılına kadar burada kalacaktır.

İstanbul Denizcilik Müzesi Ankara’da

1970 yılında ise arşivler Ankara’ya taşınarak ‘Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Arşiv Müdürlüğü’ olarak anılmaya başlanmıştır. Ancak bir şekilde yapılan toplantılar neticesinde söz konusu tarihi arşiv 1984 yılında Beşiktaş’taki yerini almıştır.

Beşiktaş’ta bulunan İstanbul Deniz Müzesi kapsamında söz konusu evraklar / belgeler çeşitli kataloglara ayrılmış ve araştırmacıları, meraklıları beklemektedir. Bugün yapılan kataloglama usulüne göre 18.yüzyıldan 1928 yılına kadar geniş bir yelpazede hizmet vermektedir. Daha detaylı bilgiler için bu adresini ziyaret edebilirsiniz.

İstanbul Deniz Müzesi’nde, Osmanlı İmparatorluğu’nun donanmasına ait ve Osmanlı hanedanının saltanat kayıkları dahil, Türkiye’nin denizcilik konusundaki tarihi yatmaktadır. Her ne kadar şu an için müze binası restorasyonda olsa bile gezmek için birkaç saatinizi ayırmanız gerekecektir.

İstanbul Deniz Müzesi Eserleri

İstanbul Deniz Müzesi’nin koleksiyonları arasında Atatürk’e ve Savarona yatına ait eşyalar, tarihi kayıklar, kadırgalar, anforalar, taş eserler, kitabeler, denizcilik alanında kullanılan eşyalar, gemi modelleri, saltanat kayıkları, gemi armaları, gemi baş figürleri, gemi levhaları ve daha birçok tarihi eser bulunmaktadır. Ayrıca İstanbul Deniz Müzesi’nin bir de kütüphanesi bulunmakta ve araştırmacılara hizmet vermektedir.

Müzenin içindeki en eski obje iki direkli ve 24 çifte kürekli tarihi kadırgadır. Bu kadırga çektiri tipi yani kürekli ve yelkenli bir kadırgadır ve Türkiye’de sergilenen en eski deniz aracıdır. Yapımında sedir, karaağaç ve şimşir de dahil en az dokuz farklı tipte ağaç kullanıldığı bilinen bu kadırga, Deniz Müzesi’nin giriş aksında sergilenmektedir. Kullanılan ejder motiflerinden dolayı Fatih Sultan Mehmet zamanında savaş ganimeti olarak ele geçirildiği düşünülmüştür fakat yapılan araştırmalarda tarihi kadırganın İstanbul’da yapıldığı ve yapım tarihinin Sultan IV. Mehmet zamanından daha eski olduğu ortaya koyulmuştur. Karbon-14 analizlerine göre kadırga, 1521 – 1655 yılları arasında inşa edilmiştir. Toplam 144 kürekçisi bulunmaktadır.

Müzede ayrıca Kurtuluş Savaşı, Balkan Savaşları, 1. Dünya savaşı ile ilgili görseller, eşyalar ve evraklar da bulunmaktadır.

İstanbul Deniz Müzesi (Istanbul naval museum) ile ilgili çektiğimiz fotoğraflara sayfamızdan ulaşabilirsiniz. Ancak İstanbul’da gezilmesi gereken yerlerin başında gelebilecek bir müze olan Deniz Müzesi’ne kesinlikle gitmenizi tavsiye ederiz.

Ayrıca İlgili Linkler:
İstanbul müzeleri ve gezilecek tarihi yerleri
Marmara bölgesi müzeleri
Marmara bölgesi müze fotoğrafları
Türkiye müzeler, antik şehir ve tarihi kentler
Halil İnalcık – Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler